Vijfentwintig jaar lang liep Anna Dijk met het gevoel dat er iets niet aan haar klopte. Ze raakte alles kwijt, ook als ze het net nog in haar handen hield. De conciërge op haar middelbare school wist precies hoe haar portemonnee en telefoon eruitzagen, omdat ze die zo vaak verloor. Soms gaf hij ze al aan haar terug voor ze door had dat ze iets kwijt was. Ze kon uren in opperste concentratie aan een tekening werken, maar raakte tien keer afgeleid tijdens het schrijven van een simpele zin; en soms zit ze op de bank en lukt het haar niet om op te staan.
Anna was altijd al anders dan anderen. Toch duurde het decennia voor ze vastliep en zich liet onderzoeken. Hoe verandert je leven als je op volwassen leeftijd ontdekt wat je hebt en wie je bent? Wat zijn de voordelen van een label? En hoe verschilt ons beeld van een stoornis met hoe het werkelijk voelt in je hoofd?
“Zolang ik in het midden van de orkaan blijf, dan doe ik in een week wat ik moet doen. Maar als ik even niet oplet, word ik meegesleurd in een golf van gedachten en emoties. En dan stopt het niet.”
Orkaan
Vorig jaar liet Anna zich testen op ADHD, ook al lijken haar verschijnselen in niets op het standaardbeeld dat van die stoornis bestaat: van jongetjes die niet stil kunnen zitten en waar juffen gek van worden in de klas. Van mensen als Jochem Myjer, die stuiterend door het leven gaan. Maar er zijn ook minder bekende symptomen, zoals hyperfocus, waar je je volledig verliest in dingen die je interessant vindt. En sommige mensen met ADHD komen juist heel rustig over, ondanks de chaos in hun hoofd.
Zelf omschrijft Anna het alsof ze zich in het oog van een orkaan bevindt: “Zolang ik in het midden van de orkaan blijf, dan doe ik in een week wat ik moet doen. Maar als ik even niet oplet, word ik meegesleurd in een golf van gedachten en emoties. En dan stopt het niet.”
Zou een diagnose haar problemen verklaren? En zo ja, zou een verklaring haar dichter bij een oplossing brengen? Of kan het de problemen juist erger maken?
Pillen en pesterijen
Anna liet zich pas onderzoeken toen ze vastliep in haar leven. Want hoewel ze graag wil weten wat haar anders maakt, ze weet ook hoe een diagnose je leven overhoop kan gooien. Anna’s broertje kreeg twee labels toen hij nog op de basisschool zat: autisme en ADHD. Het gevolg was eindeloze pesterijen en pillen die hem van de regen in de drup hielpen. De diagnoses waren een kooi waar hij niet uit kon ontsnappen, tot hij besloot aan niemand meer te vertellen dat hij iets heeft: “Mijn strategie is gewoon het achterlaten”.
Terwijl haar broertje inmiddels niet meer gelooft dat hij zo anders is dan anderen, ziet Anna haar hele leven in een nieuw licht. Alles wat ze eerst normaal vond of “typisch Anna” waren misschien toch symptomen van iets waar behandelingen en medicijnen voor bestonden. Hoe zou haar jeugd zijn geweest als ze eerder op onderzoek was uitgegaan?
In de documentaire Hoe ik leerde om op te staan van de bank, neemt Anna ons mee in haar zoektocht naar antwoorden, naar de juiste diagnose en naar de gevolgen van zo’n diagnose. Want niet iedereen wordt slechter van een label. Sommige mensen krijgen eindelijk de hulp die ze nodig hebben of vinden voor het eerst na een heel leven, een baan die bij ze past.
©
Anna Dijk
In december 2020 won Anna Dijk de Hendrik de Vriesstipendium, een prijs voor beginnende schrijvers/kunstenaars in Groningen. De winnaars krijgen een geldbedrag om een projectplan uit te voeren. Deze documentaire is daarvan het resultaat.