Nieuws kan een krachtig middel zijn om mensen in beweging te brengen. Veel Nederlanders die besloten een gezin op te vangen uit Oekraïne, deden dat toen ze de verpletterende beelden zagen van wanhopige vluchtelingen die geen kant op konden. Mensen die er net zo uit zagen als wij, opgesloten in een land dat deel uitmaakt van Europa en dat nu platgebombardeerd werd. De beelden waren zo indringend, dat sommige kijkers geen seconde twijfelden. Zo was het ook voor Maarten Jansen uit Doesburg, die zich met zijn vrouw Nindy gelijk opgaf als gastgezin. Half maart had hij nog geen idee wat voor bezoekers hij kon verwachten:
Toen de ernst van de situatie in Oekraïne duidelijk werd, gebeurde er in Nederland iets wonderlijks. In plaats van het gebruikelijke not in my backyard-sentiment, stonden mensen ineens in de rij om gevluchte gezinnen thuis op te kunnen vangen. Zonder erover na te denken, puur op gevoel. Misha Koole onderzoekt hoe het die mensen vergaat en waar ze tegenaan lopen, als de wens om iets voor een ander te betekenen, botst op de harde realiteit.
©
Misha Koole
Nindy en de Oekraïense Nazar
“Ik koop een boek zonder kaft en moet maar zien wat de inhoud is. Dat is eigenlijk het verhaal waar je aan begint…”
Maarten maakte zich daar verder niet druk om. Hij was vooral bezig met de zorgen die zijn gasten zouden kunnen hebben:
“Er gebeurt natuurlijk van alles daar in Oekraïne met hun mannen. Komen ze nog terug? Heb je daar weleens over nagedacht? Als zo'n vrouw bij je thuis zit, dat ze een telefoontje kan krijgen dat het niet goed is gegaan. Je gaat met een blinddoek om een onbekende stad in. Dat is wat je doet.”
Documentairemaker Misha Koole volgde het gezin van Maarten Jansen vanaf het moment van inschrijven tot nu, zes weken later. En hij sprak talloze anderen die zonder nadenken besloten om Oekraïners op te vangen. Want wat gebeurt er eigenlijk in zo’n samengesteld gezin als de wittebroodsweken voorbij zijn en duidelijk wordt dat het einde niet snel in zicht is? Als de wens om anderen te helpen niet de reactie brengt die je zou verwachten?
Als Misha een week later terugkomt bij de familie Jansen, hebben drie generaties Oekraïners hun intrek genomen in hun huis: oma Victoria, dochter Tanja en kleinzoon Nazar. Vooraf had het gezin laten weten dat ze maar twee dingen wilden: douchen en een warm bed. Met zulke bescheiden eisen moest het bijna wel goed gaan. Maar ondanks het feit dat de gezinnen elkaar goed verdragen, voelen ze zich toch niet volledig op hun gemak. Vooral puberdochter Pien voelt zich steeds meer een gast in haar eigen huis en probeert de gemeenschappelijke ruimtes te mijden.
En er zijn gezinnen waar het echt mis gaat. Stacey moet middenin de nacht drie uur rijden om haar vluchtelingen op te halen. In de auto wordt geen woord gewisseld en eenmaal thuis is er ook amper contact. Anders dan de gasten van Maarten Jansen, willen de Oekraïners bij Stacey juist niet douchen en lijken ze haar totaal niet te vertrouwen. Na een halve dag voelt de situatie al onhoudbaar, al wil ze niet gelijk de moed opgeven.
“Ik wil gewoon doorzetten. Je bent ervoor gegaan, dan moet je het afmaken ook.”
Of mensen erin slagen of niet om het samen vol te houden, lijkt af te hangen van veel factoren: bijvoorbeeld hoe getraumatiseerd de vluchtelingen zijn en hoe hoog de verwachtingen zijn bij het gastgezin en de gasten zelf. Maar het lijkt ook een kwestie van geluk of er een match is of een mismatch. Één ding is zeker: Als het misgaat is het niet alleen tragisch voor de vluchtelingen. Het is ook pijnlijk voor het gastgezin, dat onder ogen moet zien dat het onvoorwaardelijk openstellen van je huis en je hart toch minder makkelijk is dan gedacht.
Een documentaire van Misha Koole
Eindredactie: Jair Stein