Studenten Anne van Riel en Jessica Buijs volgen in Breekbaar als Glas de zeventigjarige glaskunstenaar Frans Houben. Hij maakt prachtige kleurrijke kunstwerken om de donkere gebeurtenissen uit zijn jeugd te verwerken.
2Doc Makers van Morgen
Breekbaar als glas
VPRO
Kun je een goede verstandhouding met de kerk hebben, wanneer je in je jeugd seksueel misbruikt bent door paters?
Hoe 'Breekbaar als glas' begon
In 2010 kwam het boek Nr. 21 van Frans Houben uit over het seksueel misbruik dat hij ervoer in zijn jeugd. Door dat boek kwamen Van Riel en Buijs meer over Houbens verhaal te weten: ‘Het is bijzonder dat hij de kerk vergeeft, ondanks wat hij in datzelfde instituut heeft meegemaakt. We vroegen ons af hoe hij dat kan en zijn vanuit die vraag aan Breekbaar als glas begonnen.’’ Aanvankelijk konden de regisseurs geen film maken met Frans Houben. Hij had al een contract getekend met een andere filmpartij. ‘’Kort na ons gesprek liet hij ons gelukkig weten zich bedacht te hebben en alsnog met ons verder te willen. Hij had een beter gevoel bij ons als jonge makers en onze motivatie om deze film te maken.’’
Vertrouwen
Seksueel misbruik in de katholieke kerk is weliswaar veelbesproken in de media, maar door dit op camera te tonen stel je jezelf als hoofdpersoon kwetsbaar op. Frans Houben was hier niet bang voor. ‘’Hij wilde met deze film zijn unieke verhaal delen om aan te tonen hoe hij met zijn trauma’s omgaat. Er was sprake van wederzijds vertrouwen tussen ons. Frans sprak met ons af dat als wij alles konden vragen, hij eerlijk antwoord zou geven en ook aan ons alles zou mogen vragen. Door deze goede band met Frans hebben we Breekbaar als glas zonder grote tegenslagen kunnen maken.’’
Twee weken in Ootmarsum
‘’Na onze research logeerden we twee weken in Ootmarsum nabij Frans en zijn vrouw Simone.’’ De dames kwamen goed beslagen ten ijs en wisten vooraf precies wat ze wilden weten en filmen. ‘’Uit al onze opnames volgde in eerste instantie een film van een uur, die we vervolgens hebben gehalveerd. Op één opnamedag gingen we bijvoorbeeld lunchen met paters (geen van de daders). We zaten met hen en Frans te eten. Tijdens het gebed voor het eten, ging er ineens een Halleluja-ringtone af van een van de paters. Een prachtige scène, maar hij paste helaas niet in de film. Door het met gezonde tegenzin schrappen van dit soort scènes is het eindresultaat wel sterker geworden. ’’
Bijzondere momenten
De makers kijken terug op een mooi filmproces waarin ze veel verrassingen gekregen hebben van Frans Houben. ’’De scène waarin hij vertelt over de tijd waarin hij een kerk in de fik stak was voor ons als makers een erg sterke scène. Omdat het geen charmante actie is, hebben we juist ook getwijfeld of we deze in de film moesten houden. Uiteindelijk hebben we hem er bewust in gelaten om aan te tonen dat het een strijd voor hem was om te komen op het punt van vergeving waar hij nu is in zijn verwerkingsproces.’’ Dankzij de film hebben de vrouwen ook belangrijke lessen van Frans geleerd. ‘’We zijn gaan inzien hoe belangrijk vergeving is voor je eigen rust. Hij gaf aan dat slachtoffers die hun daders niet vergeven, blijven hangen in hun woede en het nooit kunnen loslaten. Dat is zó waar. Hij heeft ons daarnaast aan het denken gezet over de rol van de overheid in deze misbruikkwestie. Er zijn meer instanties die blaam treffen dan de kerk alleen. Wie wegkijkt is ook schuldig.’’
De makers
Anne van Riel en Jessica Buijs zitten momenteel in het laatste jaar van de opleiding Journalistiek en zijn met bezig met het ontwikkelen van een tweede documentaire. Momenteel loopt Anne van Riel stage bij Skyhigh TV en zij wil in de toekomst meer documentairefilms maken. Jessica Buijs is dit halfjaar aan het afstuderen en begint daarna aan haar laatste stage. Zij wil net als Van Riel verder in documentaire of met fotografie.