“Toen ik een paar jaar geleden op bezoek was bij mijn familie in Piatra Neamt, kwam ik langs een van de zeven in de film geportretteerde markten. Het trof mij toen hoe deze in mijn herinneringen altijd bruisende markt was verworden tot een stille desolate plek waar boeren zitten te wachten op klandizie die maar niet komt.”

De talentvolle filmmaakster Andreea Dumitriu studeerde Landbouw en Milieu Economie en is dan ook goed op de hoogte van de onderliggende oorzaken en ontwikkelingen in de sector in Roemenië.

Industrialisering
“Sinds de toetreding van Roemenië tot de Europese Unie is de landbouw- en de veeteeltsector in een groot tempo geïndustrialiseerd. De vrije markt heeft ertoe geleid dat veel grote internationale productie- en supermarktbedrijven zich op de Roemeense markt gestort hebben. De oude boeren die al hun hele leven op kleinschalige manier hun boerenbedrijf runnen kunnen de grote veranderingen in regelgeving en de toegenomen concurrentiestrijd met grote bedrijven niet bijbenen. Zij zijn eigenlijk verliezers van de industrialisering”, aldus Dumitriu. “Het ironische is dat er in West-Europa nu juist een trend is in de richting van lokale, biologische producten van kleinschalige boerderijen. In Roemenië, waar sinds de val van het communisme niet anders gedaan werd, verdwijnt deze kleinschaligheid juist.”

Overleven
Toch is de film niet per se een aanklacht tegen deze ontwikkelingen of de invloed van de EU op deze sector.

“Ik wilde geen politiek pamflet maken. Als je iets aan de kaak wilt stellen kun je volgens mij beter een artikel schrijven waarin je duidelijk aangeeft wat er zou moeten veranderen. Ik was vooral geïnteresseerd in het gevoel van deze mensen. Wat doet dit eindeloze en zinloze wachten met hen? Ze doen dit omdat ze niet anders gewend zijn, maar eigenlijk weten zij ook dat het geen zin meer heeft. Ik wilde de sfeer vangen op een plek zonder toekomst. Deze film gaat voor mij over overleven.”

Troosteloosheid
De treurige aanblik van dit tafereel wordt op verschillende manieren in de film nog eens versterkt en aangevuld. Zo is het seizoen waarin Dumitriu gedraaid heeft niet toevallig gekozen. “Voor mij is sfeer in een film allesbepalend. De eerste keer dat ik op bezoek was op die markten was het winter. Alles was wit en koud en dit paste goed bij het verhaal dat ik wilde vertellen. Ook het feit dat de film in een 4:3 beeldverhouding gedraaid is komt voort uit mijn gevoel bij deze film. Ik wist dat ik een filmisch portret van de markten wilde maken, gemaakt uit individuele portretten van de boeren. Tijdens mijn visuele research voelde het standaard breedbeeld-formaat niet kloppend. De aanblik van de locatie deed mij sterk denken aan Roemeense schilderijen uit de 19e eeuw. Het 4:3-beeldformaat sloot voor mijn gevoel beter aan bij de portretvorm van de film.”

Dat de boeren op de markten zich lieten filmen was helemaal niet zo vanzelfsprekend als dat het er in de film uitziet. Dumitriu en haar cameraman Jesse Tuenter hebben hard moeten werken om het vertrouwen van de boeren te winnen. “Ze hadden in het verleden enkele slechte ervaringen met filmploegen gehad dus zij stonden niet meteen te springen om gefilmd te worden. Maar omdat ik uit die buurt kom kende ik enkele families en kenden zij mijn familie. Dat heeft wel geholpen”, legt de jonge regisseur uit. “Daarnaast moesten we om het echte vertrouwen te winnen eigenlijk een van hen worden. Als zij om 5.00 uur ’s ochtends aankwamen moesten wij er ook zijn. Als zij in de regen stonden, moesten wij ook in de regen staan. Dat schept een band”

Morometii
De titel van de film, When Time Loses Patience, werd ingegeven door de afsluitende zin in het boek Morometii van de Roemeense schrijver Marin Preda; ‘De tijd had geen geduld meer’. “Tijdens de montage van deze film moest ik denken aan dit boek dat ik lang geleden gelezen heb want het gaat over een vergelijkbare ontwikkeling in de landbouw, maar dan in de periode tussen de twee Wereldoorlogen in. En deze zin vat voor mijn gevoel goed samen waar deze film over gaat. De tijd verandert soms sneller dan dat de mensen kunnen veranderen.”

Andreea Dumitriu (1981) werd geboren in Piatra Neamt, Roemenië. Zij studeerde Landbouw en Milieu Economie en verhuisde in 2006 naar Nederland. Met de documentaire ‘When Time Loses Patience’ studeerde ze in 2015 af aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht. De film is in première gegaan op het Nederlands Film Festival in 2016 en zal in mei vertoond worden op het Internationaal Documentaire Film Festival in Moldavië.