Makers van Morgen

Breaking Borders

VPRO

‘Breaking Borders’ vertelt het verhaal van de homoseksuele vluchteling en activist Ibrahim Mokdad. Hij is zijn leven in Libanon niet meer zeker en vlucht daarom naar Europa. Met deze film geven regisseurs Barbara Vollebregt en Fatima Warsame een gezicht aan een onzichtbare groep LHBT-vluchtelingen. De makers laten de reis van Ibrahim zien op weg naar een vrij leven in Duitsland.

Interview met de makers Barbara Vollebregt en Fatima Warsame

Door: Esther Aerts

In het Utrechtse café Jozef ontmoet ik de twee jonge filmmakers. Wanneer we ons installeren en ik mijn opname-apparaat neerleg, denkt Barbara direct mee over de akoestiek in de rumoerige ruimte. Fatima heeft een griepje te pakken, en bestelt een verse jus d’orange. Als ze met zachte stem begint te praten, houdt Barbara snel de microfoon dichter bij haar mond.

Minderheid in een minderheid

Het duo was voor het Honoursprogramma Campus Doc (van de opleiding journalistiek aan de Hogeschool van Utrecht) op zoek een onderwerp voor hun documentaire, en wist al vrij snel dat ze het verhaal van Ibrahim wilden vertellen. Barbara vertelt gepassioneerd over het ontstaan van de film: ‘Ik wilde heel graag iets doen met de vluchtelingencrisis. In 2016 was de groep migranten die naar Europa kwam heel groot. Merkel had zich uitgesproken met ‘Wir schaffen das’, en Duitsland liet veel vluchtelingen binnen. Ik was in die tijd bezig met schrijven over LHBT-onderwerpen en was heel benieuwd hoe de minderheidsgroepering van LHBT-vluchtelingen leeft binnen die vluchtelingengemeenschap, die op zichzelf al een minderheid is.'

'Het verhaal van Ibrahim is de feelgoodstory die de gemeenschap heel hard nodig heeft.'

Wanhopige Facebookoproep

Uiteindelijk bracht social media Barbara bij Ibrahim: ‘Ik kwam op een Facebookpagina terecht voor gay-vluchtelingen en zag daar een oproep van Ibrahim in het Arabisch: ‘Help mij, ik word gediscrimineerd in het AZC omdat ik homo ben en weet niet wat ik moet doen.’ Het contact resulteerde in een afspraak in een café waar Ibrahim zijn verhaal vertelde: ‘We hebben daar vier uur lang gezeten en samen gehuild. Ibrahim heeft toen zijn dagboek laten lezen en zijn littekens laten zien. Hij was heel eerlijk en durfde pijnlijke dingen te vertellen.' Fatima vult aan: ‘Hij is zo’n sterk persoon. In een jaar tijd is hij van hulpbehoevende naar hulpverlener gegaan. Dat is heel bijzonder voor iemand die zoveel trauma’s heeft.’ Barbara vat samen: 'Zijn verhaal is de feelgoodstory die de gemeenschap heel erg nodig heeft.’

Een onzichtbare groep een gezicht geven

Over de boodschap van de film is het filmduo eenduidig: ‘We willen heel graag deze groep een gezicht geven.' Fatima voelde zich verantwoordelijk om met deze film een verhaal te vertellen van een persoon uit een gemarginaliseerde groep: ‘Het belangrijkste vonden we dat het gunstig was voor hem, en niet voor ons als makers. Ik denk dat dat goed is gelukt. We wilden laten zien dat hij los van alles een man is met een droom, en met veel passie en doorzettingsvermogen strijdt voor vrijheid. Dit zijn de mensen die er het hardst voor moeten werken, en het het meest verdienen.'

Pruik, hakken en make-up

Dat Ibrahim strijdt voor vrijheid, wordt meteen duidelijk in de beginscène van de film: ‘Hij ging die avond stappen in een gay-club en had hakken aan en een pruik op. Hij was opgemaakt en had echt zin in de avond. We waren er bijna. Op nog geen honderd meter voor de club werd hij belaagd door een groep jongens die tegen hem begonnen te schreeuwen’, vertelt Barbara. Fatima: ‘Ik was aan het draaien en wist direct dat ik moest blijven filmen. Dit moment zet veel kracht bij het verhaal van de film. Het laat perfect zien waarvoor Ibrahim strijdt; voor absolute acceptatie en vrijheid.’ Ook illustreert deze gebeurtenis volgens het filmduo hoe de situatie in Europa is. ‘Als vluchteling denk je dat Europa vrij is, maar toen Ibrahim in Keulen was, kreeg hij alsnog met discriminatie te maken.’

LHBT in het AZC

De film stopt voor de twee makers niet bij het eindproduct. Momenteel zijn Barbara en Fatima bezig met regelen van een screening voor medewerkers van AZC’s die werken met LHBT-vluchtelingen. Ook hebben ze ‘Breaking Borders’ vertoond aan LHBT-vluchtelingen in Nederland, die zeiden zich te herkennen in het verhaal. ‘Voor mij is het doel dan bereikt’, zegt Barbara tevreden. ‘Als je als filmmaker in gesprek kan gaan met je publiek, dan is dat een enorme luxe. Doordat de film zo’n maatschappelijk thema heeft, kunnen wij dat doen.’

Twee keer in de prijzen

Fatima en Barbara wonnen met hun film 'totaal onverwacht' het Campus Doc Festival 2017. Diezelfde dag kregen ze te horen dat ze de Utrechtse Annie Brouwer Korf-prijs in ontvangst konden nemen, een prijs die zich sterk maakt voor de acceptatie en zichtbaarheid van de roze gemeenschap in Utrecht.

Fatima Warsame is momenteel bezig met een afstudeeropdracht over gay-vluchtelingen. Hier onderzoekt ze de problematische ondervragingsmethoden van het IND waar deze vluchtelingen mee te maken krijgen. Na haar afstuderen gaat ze aan de slag bij NOS Stories, om jongeren van 13 t/m 18 op de hoogte te brengen van het nieuws.

Barbara Vollebregt werkt als verslaggever bij dagblad Trouw, waar ze graag schrijft over maatschappelijke onderwerpen als de LHBT-gemeenschap en migratie.

Meer docu's over vluchtelingen