'Girlhood' is de Makers van Morgen-film van Heleen Declercq die in 2017 afstudeerde aan het RITCS met deze documentaire. Hoewel dit een manier was om onderzoek te doen naar haar eigen worsteling en het nooit was bedoeld voor een groter publiek werd de film een hit. Hij won de prijs voor beste korte documentaire op het Leuvense Kortfilmfestival.
Makers van Morgen
Girlhood
VPRO
Wat betekent het om vrouw te zijn? Deze vraag stelt regisseur Heleen Declercq in haar afstudeerfilm 'Girlhood'. Een film over haar eigen worsteling met vrouwelijkheid en de universele vraag wat iemand nu tot een vrouw maakt.
‘Mijn afstudeerfilm is mijn coming out geworden’
©
Yaqine Hamzaoui / 2Doc
In gesprek met de maker
Tekst: Anne van Blijderveen
Tijdens het laatste jaar van haar regiestudie aan het RITCS belandde Heleen Declercq (1995) in een crisis. Ze worstelde met het feit dat ze op vrouwen valt en dat ze zichzelf nooit heel erg ‘vrouw’ had gevoeld. ‘Maar tegelijkertijd dacht ik ook: ‘wat betekent dat: “vrouw zijn”?’ Dat werd het uitgangspunt voor mijn documentaire Girlhood.’
Hoe is het om zo’n persoonlijke documentaire te maken?
‘Heel therapeutisch. In eerste instantie wilde ik zelf helemaal niet in de film, maar ik had een verhaallijn nodig en toen hebben mijn docenten erop aangedrongen zelf die lijn te worden. Dus toen heb ik anderhalf uur met mijn moeder gebeld over waar ik nou zo mee zat. De film is daardoor tegelijkertijd mijn coming out geworden.’
Was je er toen pas achter dat je op vrouwen viel?
‘Nee, dat heb ik altijd al wel geweten. Vroeger was ik al anders. Vincent, de jongen in de film die zich voorbereidt op zijn gala, ken ik al heel mijn leven en wij vierden ook samen Halloween. Dan verkleedde hij zich als ballerina en ik me als Michael Schumacher. En als het op de middelbare school in de klas over homoseksualiteit ging, werd ik knalrood. Ik durfde er nooit voor uit te komen, terwijl mijn ouders het helemaal geen probleem vinden. Mijn vader reageerde met ‘dus?’ toen ik vertelde dat ik op vrouwen val.’
Tekst gaat verder na afbeelding
©
Heleen Declercq / 2Doc
Hoe heb je jouw personages gevonden?
‘De meesten zijn vrienden en bekenden van mij. Maar twee heb ik er door research gevonden. Ik lees niet graag, dus research doe ik eigenlijk nooit vanachter een computer. De verhalen hoor ik liever rechtstreeks uit de mond van anderen. Dat maakt mijn films heel menselijk, denk ik.’
Hoe heb je jouw personages uitgekozen?
‘Ik moest iets van mezelf in hen herkennen. Dat hoeft helemaal niet te liggen in wat ze vertellen. Het kan ook een blik, een bepaalde houding of gemoedstoestand zijn. Lang niet alle personages komen dan ook aan het woord in de film. Het meisje dat ik in bad film, heeft bijvoorbeeld een bepaalde tristesse in haar blik die op dat moment heel erg paste bij hoe ik me voelde.’
De film is heel intiem. Hoe heb je dat voor elkaar gekregen?
‘Door gewoon te babbelen. Ik heb ook bewust voor locaties als een slaapkamer of de badkamer gekozen. Daar zat ik dan alleen met een camera met het personage te praten en dan komen de emoties vanzelf. En het meisje dat zo moet huilen, zat in die periode ook heel diep. Dus die tranen kwamen best wel snel.’
Vind je het dan niet te veel in scène gezet?
‘Als je personages neerzet om te interviewen, zet je dat toch ook in scène? Alleen film ik in plaats van het antwoord op de vraag, hun emoties.’
Tekst gaat verder na afbeelding.
©
Heleen Declercq / 2Doc
Je hebt een heel kenmerkende esthetiek in je films. Kies je daar bewust voor?
‘Ja. Het is altijd mijn droom geweest om videoclips te maken, daardoor ben ik veel visueler ingesteld dan inhoudelijk. Girlhood noem ik ook wel een ‘visuele trip’. Ik ben altijd op zoek naar hoe visuele aspecten de inhoud kunnen versterken. Mijn films hebben daarom de afmeting 4:3 in plaats van het gebruikelijke 16:9, want bij de laatste heb je zoveel loze ruimte. Met 4:3 zit je veel dichter op je personages en kun je de kijker een gevoel van intimiteit geven. Het liefst zou ik volledig vierkante films maken, maar dat kader is heel beperkt.’
Hoe vond je het om de film aan anderen te laten zien?
‘Ik vond het heel moeilijk. Tijdens mijn afstudeervertoning, de eerste keer dat anderen de film zagen, kon ik mijn emoties niet bedwingen. Ik heb heel hard staan huilen voorin de zaal. Het was een heel persoonlijk project en het was nooit mijn bedoeling om Girlhood naar buiten te brengen. Maar ik ben blij dat het op deze manier is uitgepakt. Nadat ik de prijs voor beste Vlaamse documentaire won op het Kortfilmfestival van Leuven, heb ik zoveel reacties gehad van mensen die zeggen veel aan de film te hebben gehad en zichzelf er zelfs beter door begrijpen. Dat is me echt veel meer waard dan zo’n award.’
Wat wil je met Girlhood overbrengen?
‘De allerbelangrijkste boodschap van de film is dat je niet de enige bent die worstelt met bijvoorbeeld je geaardheid of je gender. Je bent hierin niet alleen.’
Tekst gaat verder na afbeelding.
©
Heleen Declercq / 2Doc
Hoe kijk je terug op de film?
‘Het is inmiddels twee jaar geleden dat ik ‘m heb gemaakt en ik kan het nu achter me laten. De film was een manier om mijn worsteling een plek te geven. Tijdens het maken van de film heb ik ook mijn huidige vriendin ontmoet en we gaan nu samenwonen in Brussel. Big steps!’
Heb je nog dromen?
‘Ik wil heel graag een langspeeldocumentaire maken. Maar voor nu focus ik op het maken van videoclips voor muzikanten en modemerken bijvoorbeeld. In die wereld wil ik naam maken. O, en wat ik heel graag zou willen, is samenwerken met Willem de Bruin aan een videoclip. Dat lijkt me echt vet!’