Makers van Morgen

Gewoon gezellig

VPRO

Toen het nog geoorloofd was om handen te schudden, drie zoenen te geven en liedjes te zingen, filmde jonge maker Faydim Ramshe drie oer-Hollandse verjaardagen. ‘Gewoon gezellig’ is een documentaire over de Nederlandse cultuur, diepgewortelde tradities en ongeschreven regels.

‘Hopelijk heb ik laten zien dat we ook exotisme hebben in Nederland’

In gesprek met regisseur Faydim Ramshe

Tekst: Abel Vos

Jonge maker Faydim Ramshe wist niet wat haar overkwam, toen ze twaalf jaar geleden vanuit Iran naar Nederland vertrok en via haar schoonfamilie kennis maakte met het typisch Hollandse verjaardagspartijtje. Met ‘Gewoon gezellig’ maakte ze er een observerende film over. Wat wil ze er eigenlijk mee zeggen? 2Doc.nl ging in gesprek met de maker.

Kan je jouw eerste Hollandse feestje nog herinneren?
‘Het begon al bij de binnenkomst: ik was in Iran gewend dat iedereen op het feestje gelijk naar mij toeliep, de nieuwe gast welkom heette en knuffelde. Liefde wordt daar veel meer uitgesproken. In Nederland bleef iedereen op de bank zitten, waardoor ik niet zo goed wist hoe ik me moest gedragen. Door de feestjes in Iran was ik gewend aan een soort warmte, maar dat voelde ik niet. Het voelde zo afstandelijk. Ik ben me gaan afvragen waarom ik die warmte niet voel. ‘Wij hebben geen cultuur of eigen dingen,’ hoor ik Nederlanders vaak zeggen. Echt wel, denk ik dan. Deze verjaardagen zijn typisch traditie en cultuur. Dat wilde ik graag in beeld brengen.’

Lukte dat zomaar, als indringer een besloten feestje filmen?
‘Het was een enorme uitdaging om mensen te vinden die dit soort verjaardagen hielden én ervoor openstonden om dat te laten filmen. Je komt toch een privé-omgeving binnen. De avonden zelf waren erg ongemakkelijk, ook voor de gasten. Zodra we de camera op iemand richtten, was het gesprek vaak afgelopen. Die ongemakkelijkheid is misschien juist wel goed voor de film. Goede gesprekken kwamen niet echt op gang, maar de vraag is of die gesprekken überhaupt plaats vinden.’

Je hebt ook geluk gehad, of niet? Kijk bijvoorbeeld naar de komische scène waar iemand eindeloos probeert zijn auto in te parkeren.
Lachend: ‘Dat zijn de geheimen van de chef. Dat mag ik eigenlijk niet vertellen. Ik ben een filmmaker en ik maak een film. Wat is echt?’

Je kan voor een documentaire een auto filmen, of je kan zorgen dat je zelf de auto bestuurt.
‘Dat klopt, maar ook weer niet. Je weet dat je de auto wil filmen, je staat klaar om dat te vangen, en wacht vervolgens net zolang totdat je krijg wat jij had bedacht. Je zet jezelf in een situatie waarvan je vooraf de uitkomst vaak al weet. Toch krijg je vaak cadeautjes. En die cadeautjes, dat zijn echte documentaire-momenten. De rest is bedacht. Bij documentaire denken mensen aan ‘de waarheid’. Dat is absoluut niet zo. Je creëert de situatie die je zelf wil creëren.'

Wil je iets benoemen met je film?
‘Ik heb de laatste tijd uit de maatschappij veel over me heen gekregen: allochtonen zeggen te vaak sorry, allochtonen zeggen te vaak dankjewel, ik kan een lange lijst maken met vooroordelen. Ergens dacht ik: laat ik die vinger maar eens de andere kant op wijzen. Nederlanders zijn erg kritisch op zichzelf, maar ze doen het vervolgens wel. Ik wil niet dat er nog meer polarisatie ontstaat, ik wil juist dat het beter mengt. Maar dan moet je wel zelfspot hebben. Soms mis ik dat bij Nederlanders.’

Moeten Nederlanders vaker naar zichzelf kijken?
‘Ik keek een tijdje terug naar Onze man in Teheran van Thomas Erdbrink. We zijn er goed in om met onze westerse blik naar de andere kant van de wereld te reizen. Mijn film is juist een blik van een oosters persoon op het westen. Hopelijk heb ik laten zien dat we ook exotisme hebben in Nederland.’

Je film toont wel een extreem voorbeeld van een feestje.
'Ik vraag me al een lange tijd af hoe Nederlanders affectie tonen aan elkaar. Zo’n soort verjaardagsfeestje is daar een goed voorbeeld van. Wat voor mensen die hier zijn opgegroeid affectie is, voelt voor mij soms niet als affectie. Het was lastig om deze vraag te verwerken in de film. Ik heb het gevoel dat ik niet dichtbij mensen kom, waardoor mijn mening heel erg duidelijk wordt. Ik had dat het liefst wat subtieler willen doen. We hadden een ‘genuanceerde’ film gemonteerd, maar toen dachten we: ‘ja, dat is gewoon een feestje. Niets speciaals.’ Ik heb een mening over iets, maar tegelijkertijd wil ik me als documentairemaker open opstellen. Ik weet niet in hoeverre dat is gelukt. Ik denk dat ik mijn mening heb gefilmd. Dat vind ik niet erg, omdat het een mening is van iemand die hier niet vandaan komt. Door de ogen van een migrant. Ik weet hoe wij in Nederland naar een bepaalde groep kijken, ik wilde dat ook andersom doen.’

Ik mis thuis. Een van de redenen is dat ik de liefde en warmte niet voel

Faydim Ramshe

Hebben de families de film gezien?
‘Vanwege corona was er een digitale vertoning, maar de reacties waren positief. Ze vonden zichzelf soms hilarisch en herkenden zich erin terug. Ik maakte me daar soms een beetje zorgen over. Ook al heb je vooraf toestemming gekregen, het kan confronterend zijn om jezelf terug te zien in een film.’

Waar ben je nu mee bezig?
‘Mijn afstudeerfilm aan de filmacademie wordt een poëtische film, die gaat over mijn migratiereis van de afgelopen twaalf jaar en het dilemma wat ik nu heb. Ik mis thuis. Een van de redenen is dat ik de liefde en warmte niet voel. Moet ik teruggaan naar Iran, of moet ik hier blijven? Ik was van plan om naar Iran te gaan om research te doen, maar dat kan door corona natuurlijk niet doorgaan. Daar baal ik enorm van: ik wil laten zién wat ik mis, en waarom ik dat mis. De nostalgie, mijn jeugd, de warme herinneringen. Daar ga ik een andere oplossing voor vinden. Maar de film komt er, corona of niet.’

Meer Makers van Morgen