IDFA 2023 start 8 november en 2Doc.nl tipt deze 8 documentaires

In een boot in hartje Parijs is Dagcentrum Adamant gevestigd, het decor voor de nieuwe film van Nicolas Philibert, de Franse documentairemaker die met Être Et Avoir ooit ieders hart veroverde., Die boot op de Seine, onderdeel van de afdeling psychiatrie van het Saint Maurice-ziekenhuis, blijkt opnieuw een geschikte locatie voor een kalme, observerende film, boordevol liefde voor de mens en zijn kwetsbaarheden.

De Chileen Augusto begint in deze documentaire van Maite Alberdi (The Grown-Ups/The Mole Agent) steeds meer in de greep van Alzheimer te raken. Zijn vrouw Pauli stelt intussen, uiterst liefdevol, alles in het werk om hun gezamenlijke herinneringen vast te houden. En hoewel Augusto tegenwoordig nog maar een schim is van de onverschrokken journalist die ooit de gruwelen van het dictatoriale Pinochet-regime documenteerde, heeft de liefde met Pauli ogenschijnlijk weinig aan kracht ingeboet in deze ontroerende, met lekker weemoedige muziek aangeklede film.

Bevelvoerder Gerrie Koning is een brandweerman van de oude stempel. Hij heeft weinig op met het nieuwe diversiteitsbeleid van de brandweer Amsterdam-Amstelland, die van zijn slechte imago af wil. Brandmeester speelt zich volledig af in de kazerne en tijdens hulpacties. Gerrie en zijn mannen fungeren dan als een gestaalde clan. Tegelijk maakt regisseur Saskia Gubbels in deze geladen film ook invoelbaar hoe diezelfde sfeer van mannen onder elkaar ook beklemmend kan werken, zomaar tot uitsluiting zou kunnen leiden en dus moet veranderen.

In een traditionele rooksauna kunnen Estse vrouwen niet alleen het vuil van hun lichaam wassen, maar ook hun ziel reinigen. Naakt, kwetsbaar en bezweet brengen zij hun trauma’s onder woorden, in de hoop ze zo onschadelijk te maken. En regisseur Anna Hints en haar cameracrew zitten hen ongelooflijk dicht op de huid in deze knap gemaakte, bijzonder sfeervolle en zeer intieme documentaire. Rituelen spelen daarin een essentiële rol. Net als bezwerende chants. ‘We zweten alle pijn uit,’ declameren de vrouwen bijvoorbeeld, steeds luider. ‘We zweten alle angst uit.’

Enkele jaren geleden heeft Oekraïne oude KGB-dossiers opengesteld. Regisseur Walter Stokman onderzoekt in deze unheimische documentaire drie dossiers van mensen die, vaak zonder dat ze ’t zelf door hadden, werden geschaduwd door de geheime dienst van de Sovjet-Unie: een dissidente Oekraïense docente en haar ‘nationalistische’ echtgenoot, een Française die een romance had met een knappe student uit Lviv én twee Nederlandse amateurspionnen die in 1961 naar de Sovjet-Unie reisden. ‘Hoe minder je weet, hoe beter je slaapt’, slaat een voormalige KGB-functionaris de spijker op zijn kop. Maar als je ‘t eenmaal weet…