IDFA 2024 start 14 november en npodoc.nl tipt deze documentaires

‘A computer will not make a film as good as mine in 4500 years’, liet filmmaker Werner Herzog in 2016 op het Sundance Film Festival optekenen. Filmmaker Piotr Winiewicz heeft die uitspraak aangegrepen om een ontregelende, bij vlagen ook grappige en uiteindelijk zeer verontrustende film te maken, waarvoor hij de AI Kaspar heeft getraind met het oeuvre van Herzog. Die start vervolgens een verhaal op dat is gesitueerd in het industriestadje Getunkirchenburg, waar ‘Herzog’ op de mysterieuze dood van een fabrieksarbeider stuit.

About A Hero, de openingsfilm van het IDFA, stelt existentiële vragen over mens, machine en creativiteit. Over echt en onecht. En over empathie. Kun je bijvoorbeeld meeleven met zo’n overduidelijk kunstmatig geconcipieerd verhaal en digitaal gecreëerde personages? Kun je de deep fakes überhaupt onderscheiden van de echte mensen en acteurs?

Als burgerjournalist documenteert de Palestijnse jongeling Basel Atra in deze zielstriemende film hoe Masafer Yatta, een kleine gemeenschap van zo’n twintig bergdorpen op de Westelijke Jordaanoever, sinds de zomer van 2019 wordt geattaqueerd door het Israëlische leger en bulldozers. Basel filmt alle verwikkelingen, bericht daarover op sociale media en komt zo zelf ook in het vizier van de militairen.

Hij sluit intussen vriendschap met Yuval Abraham, een jonge Israëlische journalist uit Be’er Sheva die zich het lot van Adra en zijn gemeenschap aantrekt. De plek die Basel en zijn familie, vrienden en dorpsgenoten thuis noemen is door het Israëlische hooggerechtshof uitgeroepen tot militair trainingsgebied. En dus rijden er al snel tanks rond, ook om de oorspronkelijke bewoners, desnoods met grof geweld, te verdrijven.

Dit ingenieuze (zelf)portret van de Britse muzikant, kunstenaar en algehele creatieveling Brian Eno is letterlijk voor iedereen anders. Algoritmen bepalen tijdens een screening namelijk wat de dan aanwezige kijker krijgt voorgeschoteld.

Documentairemaker Gary Hustwit heeft samen met visueel kunstenaar Brendan Dawes generatieve software ontworpen, waarmee steeds nieuwe scènes, overgangen en sequenties worden gecreëerd op basis van de interviews die hij met Eno heeft gedaan en diens schier onuitputtelijke archief. Elke vertoning van de film is dus anders. Een benadering die perfect aansluit bij de innovatieve denk- en handelswijze van de hoofdpersoon.

In deze egodocu probeert de jonge Japanse journaliste Shiori Ito een onderzoek af te dwingen naar hoe zij in 2015 werd verkracht door een gerenommeerde vakbroeder. Ze oogst een storm van kritiek als ze naar buiten treedt met haar verhaal.

Ito tekende haar ervaringen al op in het boek Black Box en zette zo Japans eigen variant op de #metoo-beweging in gang. Deze persoonlijke film toont wat die aanhoudende strijd haar heeft gekost. Via vlogs deelt zij haar meest kwetsbare momenten tijdens een jarenlang, moedeloos makend gevecht om gerechtigheid, binnen een archaïsch rechtssysteem waarin seksueel geweld heel moeilijk valt aan te tonen en elke vrouw automatisch met een fikse achterstand begint.