Groesbeek, 17 september 1944
Op de dag dat de bevrijding van Zuid-Nederland begon, brak in Groesbeek de oorlog uit. Op 17 september 1944 veranderden de luchtaanvallen van de geallieerde strijdkrachten op het zuiden van Nederland het grensdorp Groesbeek in een grimmig strijdtoneel.
Tot dan toe was Groesbeek een vriendelijk plaatsje, waar de buurman ‘bezetter’ was geworden, maar het leven ondanks de oorlog z’n gewone gangetje was blijven gaan. Dat alles veranderde drastisch en onherroepelijk na 17 september 1944.
Acht ooggetuigen vertellen over de ontwikkelingen rond die gedenkwaardige dag. Het waren toén kinderen en de ervaringen van de 17e september staan tot op de dag van vandaag in hun geheugen gegrift: de landingen van de geallieerden, doden, de vlucht van de Duitsers en NSB-ers, de evacuatie en de terugkeer in het dorp: een spookdorp.
Het was een prachtige septemberdag, die zondag de 17e, bijna zomers. Voor de tweede mis hadden de bewoners zich in de kerk verzameld en er heerste een weldadige rust in het dorp. Kapelaan Van den Heuvel had net de preekstoel beklommen toen in de verte motorgeronk klonk, dat snel dichterbij kwam en ineens donderde het Duitse afweergeschut. Vlak boven Groesbeek spatten de granaten uiteen. Jagers gierden langs de kerk en mitrailleerden van dichtbij. Maar het gevaar trok over en de rust keerde weer. De kapelaan liet de mensen vertrekken met de ernstige woorden om vooral nú tot God te bidden, “want Gij weet niet wat u nu nog boven het hoofd hangt en of Gij de volgende Heilige Mis nog zult halen...”
De zondagsrust duurde niet lang en de zondagse soep werd door de meeste bewoners van Groesbeek die dag niet gegeten. Opnieuw kwamen de geallieerde bommenwerpers in actie. De Duitsers probeerden een goed heenkomen te zoeken en de bevolking van Groesbeek stelde zich in veiligheid in de schuilkelders. Bij de landingen die volgden, verstuikten of braken zo’n honderd para’s armen of benen. Drie parachutes gingen niet open. De Duitsers waren zo verrast door de hele actie, dat ze halsoverkop de vlucht namen, net als de paar ‘brood-NSB-ers’ in het dorp. Hier en daar kwam het tot schermutselingen, waarbij aan weerszijden doden vielen.