"Het zijn dure verloren jaren geweest"

Vonden de bewakers dat goed?
“Nee, absoluut niet. Ze wilden het raampje ook eerst afplakken met folie, maar mijn vriend zei dat hij het er toch weer vanaf zou krabben. Toen hebben ze het maar zo gelaten. De bewakers zeiden ook weleens dat ze het mooi vonden om getuige te zijn van onze liefde, het raakte hen ook. We verzonnen van alles om onze relatie een echte relatie te houden. Zo hadden we bijvoorbeeld afgesproken elke 10^e en 20^e dag van de maand allebei aan elkaar te denken. We deden er alles aan om vervreemding voorkomen.”

In 2011 wordt de man van Erdogan vrijgelaten. Het OM is het daar niet mee eens en daarom loopt hij het gevaar snel weer opgepakt te worden. Hij besluit te vluchten naar Nederland, maar kan dit niet aan Erdogan laten weten. In november 2012 wordt zij geopereerd aan schildklierkanker. Wanneer ze zelfs in de operatiezaal niets van haar man hoort, voelt ze zich ‘meer dan eenzaam’. “Niemand kan de plaats innemen van mijn vriend, zelfs mijn zoon niet. Ik was heel boos. Vlak daarna werd uitspraak gedaan in mijn zaak en het zag er slecht voor me uit. Dat was een moment dat ik bijna gek werd. Ik dacht dat ik mijn vriend nooit meer zou zien. Mijn levenslange gevangenisstraf klonk nog minder zwaar dan dat.”

Hoewel Erdogan straalt wanneer ze het over haar vriend heeft, weet ze dat de gevangenistijd en de tijd dat ze niet wist waar Ibrahim verbleef een flinke impact op hun relatie hebben gehad. “We hebben een hele duurzame relatie en ik ben zo verliefd, maar zelfs ik kon het op een gegeven moment niet meer aan. Op de dag dat ik mijn straf kreeg, 6 november 2013, besloot ik nog tot 10 februari 2014 te wachten. Als ik voor die dag nog niks van hem zou horen, zou ik onze relatie verbreken. 5 februari kwam mijn zoon Aktas langs en 8 februari kwam de envelop met daarin een brief van Ibrahim. Hij schreef in naam van iemand anders – zodat de bewakers niet wisten dat hij het was – dat ik niet zo gek moest doen. Ik telde de minuten, de uren en dagen voelden als een jaar. Toch leek het alsof we elkaar gisteren nog hadden gezien, toen we elkaar afgelopen oktober na meer dan twee jaar eindelijk weer zagen. Onze liefde is ontzettend sterk, maar het zijn dure verloren jaren geweest.”

Je beroep is je duur komen te staan. Waarom wilde je ooit journalist worden?
“Het begon vrij willekeurig. Ik had als kind helemaal nog niet die journalisteneigenschappen als nieuwsgierigheid enzovoort. Ik was een fanatieke sporter, deed aan basketbal, tennis, volleybal. Ik ben zelfs aan een sportopleiding begonnen. Op een gegeven moment kreeg ik een bijbaantje bij een lokale krant en dat vond ik zo leuk, dat ik besloot journalist te worden.”

Wat vond je familie van die keuze?

“Mijn vader is overleden toen ik net op de middelbare school zat en mijn moeder bemoeide zich er eigenlijk niet zo mee. Ze is analfabeet en wist dus ook niet zo goed waar ik over schreef. We hadden het goed thuis: mijn vader was aannemer. Ik was het socialistische kind van een rijk gezin. Mijn familie zei altijd tegen mij: wat boeit je nou toch die arbeiders? Drink, eet, geniet van het leven! [lacht] Mijn idealisme paste totaal niet bij hun levensstijl.”

Was je je bewust van de gevaren van het beroep?

“Natuurlijk was ik me bewust van de gevaren. In Turkije kun je als journalist door de actuele antiterreurwetgeving zomaar worden bestempeld als terrorist, zoals bij mij uiteindelijk ook gebeurde. Als je oprechte journalistiek bedrijft, dus de waarheid brengt, en je niet binnen de opgelegde kaders van de overheid blijft, dan kan dat ernstige gevolgen hebben. Daar hield ik vanaf het begin rekening mee, maar dat ik zo lang vast zou zitten had ik nooit verwacht.”

Toch vindt Erdogan haar werk belangrijker dan het risico dat ze loopt om daardoor opgepakt te worden. Samen met Ibrahim schrijft ze vanaf 1989 voor een socialistisch weekblad, waar ze later een katern voor maakt met stukken over de problemen die vrouwen ondervinden in Turkije. Tot 1995 werkt ze voor de gedrukte pers. Op dat moment begint in Turkije de opkomst van radiozenders en richt Erdogan Özgür Radyo op, de Vrije Radio.

De programma’s die zij en haar collega’s maken zijn oppositiegericht en ze draaien veel Koerdische volksliederen. Het radiostation wordt in heel Istanbul en omstreken beluisterd en ook online heeft Özgür Radyo veel luisteraars. Daardoor valt de zender ook op bij het media-apparaat dat de Turkse radio en televisie reguleert, of ‘censureert’ zoals Erdogan het noemt. Özgür Radyo wordt als waarschuwing meerdere keren uit de lucht gehaald, soms voor een paar maanden, soms voor een jaar. Erdogan gaat echter na de ‘strafperioden’ steeds opnieuw door met dezelfde onderwerpen en dat is voor het Turkse media-apparaat onacceptabel. Erdogan wordt als hoofd van de radio opgepakt. Haar wordt ten laste gelegd dat de radio onderdeel is van de terroristische organisatie MLKP en dat zij die organisatie leidt.

Zelfs in de gevangenis ging je door met schrijven. Waarom?    
“Het is aan de ene kant simpelweg wat ik graag doe, wat ik leuk vind. Aan de andere kant wil ik niet de slaaf worden van mijn angsten. Ik wilde dat de wereld zou lezen over de problemen in de gevangenis. Schrijven geeft bovendien betekenis aan mijn leven. Wat je zegt vervliegt, maar wat je schrijft blijft.”  

Wat wil je met je stukken bereiken?
“Ik wil dat de wereld verandert, met name op het gebied van vrouwenemancipatie. Ik heb me daar altijd voor ingezet, omdat ik er persoonlijk van ben overtuigd dat vrouwen bevrijd moeten worden. Ik weet zeker dat de tijd en energie die ik hierin stop voor mij en mijn medevrouwen veel zal opleveren. Als we allemaal niks doen voor de mensheid, dan is deze wereld onleefbaar. En daarom moeten wij allemaal onze offers brengen, zoals ik mijn vrijheid.”   

‘Vrijheid ligt ten grondslag aan alles’, is het motto van Erdogan en daar zal ze haar hele leven voor blijven vechten. Een rechtvaardige wereld, daar zou ze alles voor over hebben. Volgens haar kunnen journalisten daar een grote rol in spelen: “Ze moeten strijd leveren tegen problemen, zorgen voor pluriformiteit en de waarheid achterhalen. Media bepalen het wereldbeeld van de volkeren in een land, die verantwoordelijkheid moeten journalisten niet vergeten.”

Heb je er ooit aan gedacht om te stoppen met je werk?
“Nee, hoewel mijn familie daar na een tijdje wel vaak op aandrong. Heel vaak, zelfs. Mijn moeder, Aktas… Aktas zegt tot op de dag van vandaag nog tegen me: maak gewoon eten, word lekker een huisvrouw. Maar dat zou ik nooit kunnen. Als ik alles over zou moeten doen, zou ik het precies hetzelfde doen. Ik heb me nooit afgevraagd of het wel goed is wat ik doe, omdat ik weet dat ik het juiste doe. De wereld verandert niet zomaar, daar moet je iets voor doen. Ik ben en blijf voor altijd journalist.”