‘’Dit valt niet uit te leggen’’

Moreel verontwaardigd

In 2011 deelden documentairemaker Els van Driel en priester Huub Oosterhuis een autorit vanuit Groningen. Hoewel een urenlange rit voor veel mensen voer kan zijn voor een hoop ongemakkelijke conversaties, was dat zeker niet het geval bij Van Driel en Oosterhuis. De twee raakten in een verhit gesprek over het asielbeleid. Oosterhuis uitte zijn verontwaardiging over de manier waarop we in Nederland met asielzoekers omgaan. Na de rit vroeg hij Van Driel om zich te verdiepen in de vreemdelingenwet van Cohen, die in zijn ogen de mogelijke boosdoener is van dit beleid. Tijdens haar onderzoek ontdekte Els van Driel dat bijna niemand weet hoe de asielketen echt in elkaar zit: het overzicht was nergens te vinden. Van Driel besloot de asielketen in Nederland, Europa en de wereld in kaart te brengen. Eefje Blankevoort werd bij het project betrokken en na vijf jaar hard werken staat het multimediaproject De Asielzoekmachine nu online, op televisie en in diverse zalen.

Een duurzame oplossing

De documentairemakers spitten de archieven van Beeld & Geluid uit en ontmoetten experts vanuit allerlei hoeken om een beter overzicht van de asielketen te krijgen. Tijdens de zoektocht en de interviews voor de web- en televisiedocumentaire De Asielzoekmachine werd het voor Els van Driel duidelijk dat er niet alleen een overzicht nodig was, maar ook een kentering in het beleid. ''Als dochter van een asieladvocaat kende ik dit thema. Ik dacht vooraf te weten hoeveel nare verhalen er zijn, maar dat de opvang zó sober is, was nieuw voor me. Het filmen bij grensdetentie was een schokkende gebeurtenis voor zowel Eefje als mij. Mensen die niks misdaan hebben zitten daar opgesloten. Dat valt niet uit te leggen.''

 ‘’We zijn nu bezig met het verzamelen van nieuwe ideeën om tot een duurzame oplossing voor het asielprobleem te komen. Het Nederlandse asielbeleid is vanaf de jaren ’60 steeds restrictiever geworden, maar dat heeft nooit gewerkt als langetermijnoplossing. Omdat asielzoekers blijven komen, moeten we op zoek naar een langetermijnoplossing voor de permanente komst voor asielzoekers. Ons doel is dat De Asielzoekmachine van het huidige, bestaande multimediaproject uitgroeit tot een nieuw netwerk waarin mensen uit verschillende sectoren, organisaties en lagen van de samenleving het asielbeleid blijven(d) evalueren en verbeteren. ’’

Schrijnende situaties

''Door specifieke situaties ter discussie te stellen bij een grote groep, proberen we een verandering teweeg te brengen. Een voorbeeld hiervan is de kille sfeer in verhoorkamer, die we in De Asielzoekmachine hebben vastgelegd. Doordat mensen nu weten hoe deze kamer eruit ziet, is er een interieurarchitecte gaan kijken naar een prettiger inrichting en worden de interviewtechnieken nog eens kritisch geëvalueerd. Dit zijn kleine veranderingen die een groot gevolg hebben voor het verloop van de procedure.’’

‘’Bij diverse betrokkenen groeit het besef dat we asielzoekers bij aankomst met een HR-bril moeten bekijken. Door zakelijk te kijken hoe we nieuwkomers kunnen inzetten, kunnen er een hoop problemen voorkomen worden en zijn we dichterbij een langetermijnoplossing. Ook zien we dat er op lokaal niveau veel loskomt als het gaat om de opvang van asielzoekers. Het beleid van onderaf vernieuwen is daarom ook geen gek idee.’’

Ons asielbeleid

In de documentaire komt een brede groep betrokkenen aan het woord, van Vincent Cochetel van de UNHCR in Europa tot Anita Hendriks van AZC Alert. Els van Driel licht toe: ‘’Dit verhaal gaat over ons allemaal. Nu steeds meer voorzieningen voor hulpbehoevenden worden afgebroken in Nederland, moeten we met een oplossing komen die zowel voor de asielzoekende hulpbehoevende werkt, als de Nederlandse zorgvrager. Het is belangrijk dat zowel beleidsmakers, medewerkers bij vrijwilligersorganisaties,  vluchtelingen en burgers hun ideeën uitten. ’’ Els van Driel geeft aan dat de kennis, kunde, ervaring en financiële middelen van kijkers stuk voor stuk welkom zijn om tot een houdbaarder asielbeleid te komen. Meedenken? Ga dan naar asielzoekmachine.nl en discussieer mee.