Hoofd Aankoop Documentaires voor de NPO
Door Stefan Kruszel
Grote online-streamingdiensten als Netflix en Amazon leggen de laatste jaren steeds vaker astronomische bedragen op tafel voor de aankoop van documentaires. Publieke omroepen kunnen daar niet tegenop bieden. Maar samen sta je sterker.
Interview met Nathalie Windhorst
In 2017 werd voor de rechten van de documentaire Icarus, een film over het Russische staatsdopingprogramma, naar verluid 5 miljoen dollar neergeteld door Netflix. Een ongekend bedrag voor een documentaire. Voor Europese publieke omroepen onmogelijk om daarmee te concurreren. Om een antwoord te bieden op dit financiële geweld besloten enkele eensgezinde omroepen waaronder de VPRO, de VRT en de BBC een coalitie te sluiten. Door gezamenlijk documentaires aan te kopen kunnen maatschappelijk belangrijke films toch voor een groot publiek vrij beschikbaar gemaakt worden. De indrukwekkende vierdelige serie The Fourth Estate, over The New York Times gedurende het eerste jaar van president Trump, is een van de eerste successen die deze vernieuwde samenwerking heeft opgeleverd.
“2017 was een rampjaar”, vertelt Nathalie Windhorst, Hoofd Aankoop Documentaires van de NPO. “Amazon was nieuw als streamingplatform en zij wilden Netflix laten zien wie de grootste spierballen had. De twee svod-reuzen boden tegen elkaar op met miljoenenbedragen voor grote documentairetitels als Icarus en Chasing Coral. Voor de publieke omroepen was het onmogelijk om daarmee te concurreren en op het Sundance Film Festival, inmiddels wel de plek waar de belangrijkste grote films in première gaan, stonden wij dat jaar dan ook allemaal met lege handen.” Een lichte paniek ging er door de sector heen. Wat hadden relatief kleine spelers als zij hier nog te zoeken? Zouden de publieke omroepen voortaan alleen nog maar films uit eigen land kunnen uitzenden?
Distributeur RO*CO Films had een jaar eerder voorgesteld om een coalitie te smeden om gezamenlijk documentaires aan te kopen en zo een vuist te kunnen maken tegen de streamingreuzen. “Het idee was niet dat we Netflix wilden buitensluiten. Wat ons betreft kan het best naast elkaar bestaan. Maar wij wilden in ieder geval niet buitengesloten worden door hen. Door met een coalitie van verschillende publieke omroepen samen documentaires aan te kopen konden wij weer een rol van betekenis spelen”, aldus Windhorst. “We kunnen nog steeds niet de bedragen bieden die Netflix en Amazon op tafel leggen, maar we kunnen wel meer impact genereren. Op televisie heb je toch al snel een groter bereik en onze uitzendingen krijgen veel media-aandacht. Bovendien vinden wij dat maatschappelijk relevante films voor een groot publiek vrij beschikbaar zouden moeten zijn. Dat is ook een taak die wij als publieke omroep hebben.”
De eerste aankoop die RO*CO Films deed voor de coalitie was Hooligan Sparrow over een Chinese actievoerster die tot staatsvijand was uitgeroepen. “In eerste instantie hadden omroepen nog enige terughoudendheid. Ze waren bang dat ze ergens aan vast zouden zitten. Maar deze eerste samenwerking beviel eigenlijk zo goed dat het smaakte naar meer. Toen kwamen we in contact met de producent van The Fourth Estate en over dat project waren we meteen enthousiast”, zegt Windhorst. “Liz Garbus vinden we een goede maker en het is een actueel, maatschappelijk belangrijk onderwerp. Het was de eerste keer dat we ons committeerden aan een film die nog gemaakt moest worden. Je betaalt uiteindelijk dan iets meer dan voor een normale aankoop, maar je krijgt er ook meer publiciteit voor terug.”
Of deze coalitie ook in de toekomst een oplossing zal zijn om grote documentairetitels aan te kopen valt te bezien omdat de sector voortdurend in beweging is. “Het is heel moeilijk om te voorspellen hoe de markt zich ontwikkelt. De trend lijkt nu dat Netflix en Amazon gaan proberen om gevestigde makers aan zich te binden om zo al vanaf het maakproces van de films betrokken te zijn. Bovendien zie je dat er een groeiende vraag is naar documentaireseries. Wat de samenwerking met deze coalitie in ieder geval heeft opgeleverd is dat we elkaar nu toch gemakkelijker vinden dan voorheen. De lijntjes zijn een stuk korter geworden waardoor we sneller samenwerkingen kunnen aangaan. Het blijkt bovendien heel vaak dat de VPRO, de VRT, de BBC en de Scandinavische publieke omroepen grotendeels dezelfde smaak hebben en dus achter dezelfde titels aanzitten. Samenwerking is dan ook niet alleen praktisch maar ook inhoudelijk logisch.”
Na de zomer zal de volgende documentaire worden uitgezonden die via een soortgelijke constructie tot stand kwam, The Cleaners. Deze documentaire, die onderzoekt wat en wie er schuilgaan achter onze social media, zal in september door de VPRO worden uitgezonden in 2Doc.