“Het maken van de film was alsof ik in een achtbaan zat. Toen ik met filmen begon in de haven van Rotterdam waren er allerlei mensen aan het werk die helemaal niet samenwerkten. Er was geen overzicht of coördinatie, maar wel goede wil. De chaos aan boord was voor de film juist interessant: als je bijvoorbeeld mee zou varen met Artsen zonder grenzen, is het veel moeilijker om daar een pakkende documentaire over te maken. Iedereen daar weet wat hij moet doen en als filmmaker loop je dan achter de feiten aan. In dit geval móesten de vrijwilligers wel met elkaar communiceren over hoe ze de missie zouden aanpakken. Het gebeurde ter plekke en het was allemaal echt. Voor de vluchtelingen die aan boord kwamen was het soms wat minder ideaal, maar voor een documentairemaker was dit een hele interessante situatie. Het zorgde er wel voor dat ik mijn script telkens weer moest aanpassen. Ik had alleen een begin en een einde, maar alles wat ertussen zit, heb ik bij elkaar gesprokkeld.”
Gangway to a Future vertelt het verhaal van idealistische, maar onervaren vrijwilligers, die naar de kust van Libië varen om daar bootvluchtelingen op te pikken en naar het vasteland van Europa te brengen. Filmmaker René Hazekamp nam de avontuurlijke beslissing om mee te varen met vissersboot Golfo Azurro. Hoe heeft hij deze reis ervaren?
Wat was jouw rol aan boord?
“Op een gegeven moment ben ik naast het filmen ook gaan helpen: ik stelde voor dat ik zou koken onderweg, ze konden daar wel wat hulp gebruiken. Het schip had voorheen gediend als studentenhuisvesting en was één grote puinhoop. Niemand had er aan gedacht dat er voor maaltijden gezorgd moet worden als je met twintig vrijwilligers op een schip zit. Ik kon het niet aanzien dat de aardappelen in de douche werden bewaard en de bloemkolen gewoon op het dek lagen. Mijn aanbod was niet alleen uit culinaire maar ook uit strategische overweging. Ik kon op deze manier goed overzicht houden op wat er aan boord speelde. Tijdens het eten werden de belangrijkste dingen besproken, en iedereen komt op een gegeven moment eten. Tegelijkertijd maakte ik mezelf ook onmisbaar: zo wist ik dat ik niet zomaar van boord gezet zou worden.”
Tekst loopt door onder de afbeelding
Was je bang dat er tijdens de reis iets mis zou gaan?
“Tijdens de voorbereiding in de haven van Rotterdam werd me al vrij snel duidelijk dat kapitein Adriaan nog bijna nooit gevaren had. Adriaan is een tweedehands autohandelaar die op z’n 45e besloot om zijn jongensdroom na te jagen: hij werd kapitein.”
“Hoewel we in heel wat spannende situaties terecht kwamen, was ik alleen bang voor onze eigen onkunde. De boot was stevig en niet gemaakt van pisbakkenstaal (staalsoort van slechte kwaliteit). Het enige gevaar was dat de motor zou uitvallen en we stuurloos werden. Dit gebeurde toen we nog maar net op weg waren. Op het drukste deel van de Noordzee en de Atlantische Oceaan, waar overal containerschepen en olietankers voeren, viel de motor uit. Gelukkig word je in de buurt van Europa meestal wel gered, en hadden we voldoende eten aan boord.”
Hoe ging je om met de heftige situaties die je onderweg tegenkwam?
“Tijdens het filmen ben ik puur bezig met de film en geen mens met gevoel. Dat ben ik pas weer als ik de camera van mijn schouder neem. Ik heb er de eerste reddingsactie twee seconden over nagedacht om mee te helpen, maar ben meteen daarna doorgegaan met filmen. Dat voelde ook als een soort van helpen."
"Ik wist van tevoren niet precies waar ik aan begon, maar ik wist wel dat we lijken konden gaan opvissen. Ik was er mentaal enigszins op voorbereid, maar als je er middenin beland, is het wel even slikken. Dat geldt overigens alleen voor de eerste confrontatie met de vluchtelingen, daarna wordt het heel snel normaal. Omdat ik op een gegeven moment voor vierhonderd man kookte en tegelijkertijd bezig was met de film, had ik ook geen tijd om er lang bij stil te staan.”
Met Gangway to a Future wil ik laten zien dat de vluchtelingen die op die bootjes zitten, niet alleen nummertjes zijn, maar ook mensen zijn zoals jij en ik.
Welke boodschap wil je met de film overbrengen?
“Met Gangway to a Future wil ik laten zien dat de vluchtelingen die op die bootjes zitten, niet alleen nummertjes zijn, maar ook mensen zijn zoals jij en ik. Ik heb deze mensen van zo dichtbij mogelijk gefilmd, zodat je met ze mee kunt voelen. Hoewel ik normaal gesproken vrij cynisch ben, kreeg ik weer vertrouwen in de mensheid toen ik al die vrijwilligers met hun goedheid en wilskracht aan het werk zag om vluchtelingen te redden. Ook was het heel mooi om te zien dat de vluchtelingen elkaar zelf het beste konden troosten, zonder dat daar reddingswerkers bij betrokken waren. Uiteindelijk moeten ze het toch weer zelf zien te redden.”
Wat kunnen we in de toekomst van jou verwachten?
“Momenteel schrijf ik aan een romantische komedie. Ik had zin om iets opwekkends te maken waarvan de afloop wél vaststaat.”