Waarom vraagt de man niet om hulp?

"Er is nog steeds veel schaamte voor psychische problemen, waardoor veel mensen, en met name mannen, te laat of geen hulp zoeken." De Heus merkt dat veel mannen die om hulp vragen bij 113 ergens in hun leven zijn vastgelopen en dat als onoverkomelijk ervaren. Ze spreekt bijvoorbeeld regelmatig ondernemers die in de problemen komen met hun bedrijf, of mannen die net een partner hebben verloren. Ook zijn er veel homoseksuele en transgendermannen die rondlopen met zelfmoordgedachten. "Zij voelen zich vaker eenzaam en ongewenst, waardoor ze meer risico lopen om zelfmoord te plegen."

De situaties van de mannen in de documentaire geeft volgens De Heus geen compleet beeld van de situatie: "In tegenstelling tot wat we in de documentaire zien, zijn de meeste mannen die zelfmoord plegen gescheiden, weduwe of ongehuwd. Uit onderzoek weten we dat het betrekken van naasten, zoals partners vrienden en familie, een belangrijke beschermende factor is. De meeste mensen die zelfmoord plegen, twijfelen tot op het laatst of ze dit moeten doen. Ze willen niet dood, maar willen vooral de psychische pijn die ze ervaren niet meer. Zelfmoordgedachten kunnen dan zo allesoverheersend worden dat je aan niets anders meer kunt denken en als het ware in een fuik loopt." Ook zijn rolpatronen volgens haar hierbij van belang: "Mannen hebben over het algemeen meer moeite dan vrouwen om te praten over wat er in hen omgaat. We leren jongens dat ze niet teveel mogen stilstaan bij verdriet en vooral door moeten gaan, sterk moeten zijn. Dat kun je lang volhouden en ook het afleiding zoeken in sport of iets met vrienden doen kan helpen, maar het is niet altijd voldoende."

Toch is er nog maar weinig wetenschappelijke kennis over de oorzaak van het hoge suïcideaantal onder mannen. "Een van de hypotheses is dat de verwachtingen die we van mannen hebben, ervoor zorgen dat ze vaker klem komen te zitten. Zelfmoord is eigenlijk altijd het gevolg van het gevoel klem te zitten en geen andere uitweg meer zien. Mannen krijgen daarbij minder steun van hun sociale omgeving dan vrouwen. Een andere reden is het grotere gebruik van alcohol en drugs onder mannen. Dit beïnvloedt de manier waarop je naar het leven en naar de mogelijke oplossingen voor je problemen kijkt op een negatieve manier."

De Heus ervaart zelf ook dat mannen minder vaak aan durven te kloppen voor hulp: "Net als bij andere hulpverlening is ook bij 113 Zelfmoordpreventie het aantal vrouwen dat om hulp vraagt een stuk hoger." Ze verwacht dat Man in de knoop ervoor gaat zorgen dat op korte termijn meer mannen het gesprek durven aan te gaan: "Door aandacht te vragen voor dit probleem, zoals Frans Bromet en Nathan Vos doen met deze documentaire, zullen de komende dagen en weken ongetwijfeld meer mannen onze crisislijnen gebruiken of het gesprek met een naaste durven te voeren."

Tekst loopt door onder de afbeelding

Niet alleen het feit dat mannen minder vaak om hulp vragen zorgt ervoor dat het suïcideaantal onder hen hoger is: "Helaas zijn de zelfmoordpogingen van mannen vaker fataal dan bij vrouwen, doordat ze andere methoden gebruiken. Vrouwen gebruiken vaak ‘zachtere’ middelen." Het verschil in aantal is er volgens de klinisch psychologe al een langere periode: "In 1950 was het zelfmoordaantal 1,8 keer hoger dan bij vrouwen, en in 2016 was dit 2,1 keer zoveel. Bij jongeren is het verschil nog groter en komt het zelfs drie keer zo vaak voor als bij meisjes. Dat betekent niet dat mannen en jongens vaker aan zelfmoord denken of zich wanhopiger voelen. Dagelijks komen veertig mensen op de eerste hulp na een zelfmoordpoging en zeventig procent daarvan is vrouw."

In 2016 waren er in Nederland bijna 1900 zelfdodingen, het hoogste aantal ooit. De algemene toename in het aantal zelfdodingen moeten we volgens De Heus in perspectief plaatsen: "Hoewel de absolute cijfers blijven toenemen, stabiliseert sinds 2013 gelukkig het aantal zelfmoorden in relatieve zin (per 100.000 inwoners). Dat neemt niet weg dat het nog steeds erg veel mensen zijn. Wereldwijd wordt wel gezegd dat er meer mensen overlijden aan zelfmoord dan het aantal mensen dat in oorlogen overlijdt. Dat is veel, vooral als je bedenkt dat rondom al deze doden een groot aantal mensen staat dat daardoor voor het leven getekend is en zelf ook meer risico loopt door zelfmoord te overlijden."

Tot slot geeft de psychologe mee dat de omgeving een belangrijke rol kan spelen door te blijven vragen hoe het echt met iemand gaat. "En als je je echt zorgen maakt, vraag ook of deze persoon denkt aan zelfmoord. Belangrijk is om niet te oordelen of allerlei adviezen te geven. Toon begrip en laat iemand rustig vertellen."

Dan kun je contact opnemen met Stichting 113 Zelfmoordpreventie via 0900-0113 en www.113.nl. Stichting 113 Zelfmoordpreventie is 24/7 bereikbaar.