Boeijen bekijkt 't: De tijd heelt alle wonden, maar...

In de boeiende vierdelige documentaireserie Lorena kijken de voormalige echtgenoten, los van elkaar, terug op de kwestie die hun verdere leven bepaalde en in de jaren negentig tevens het onderwerp huiselijk geweld nadrukkelijk op de politieke agenda zette. Met John Wayne Bobbitt en zijn geslachtsdeel kwam het overigens gewoon ‘goed’. Uiteindelijk hield hij aan het scharnierpunt uit zijn leven zelfs een kortstondige carrière in het volwassenenentertainment over én gespreksstof voor de rest van zijn verder behoorlijk middelmatige leven.

Het verleden blijft ons, gewone stervelingen, nu eenmaal achtervolgen. Zoals de hoofdpersonen van de indringende film The Silence Of Others. De gruwelen van het Spaanse Franco-regime, dat toch al in 1975 ten einde kwam met het overlijden van de bijbehorende dictator, werkt nog altijd door in het leven van slachtoffers en nabestaanden. Gebeurtenissen die zich soms al een halve eeuw geleden voltrokken veroorzaken onbeschrijfelijk leed in de levens van gewone, vaak hoogbejaarde Spanjaarden. Sommige getuigenissen gaan werkelijk door merg en been en echoën nog altijd na.

Zoals Hans Dorrestijn al zong: de tijd heelt alle wonden, maar slaat er nog veel meer. Ander voorbeeld: Girl In Return. Als tienjarige is Amy Rebecca Steen geadopteerd door een Deens echtpaar. Slechts twee jaar later wordt ze in een pleeggezin geplaatst, waar ze ook weer weg moet. Bij de start van deze documentaire van Katrine Rijs Kjaer, die eerder al een faliekant mislukte adoptie volgde in het veelbesproken Mercy Mercy, overweegt ze een terugkeer naar haar biologische ouders, moederland Ethiopië én geboortenaam, Tigist Anteneh. Maar dat gaat zomaar niet…

Karen Winther keert figuurlijk terug naar haar jeugd. In de egodocu Exit: Leaving Extremism Behind, woensdag 17 april te zien op NPO2, buigt ze zich over haar jaren in een Noorse White Power-beweging. Samen met enkele andere voormalige neonazi’s komt ze tot de conclusie dat je nooit meer helemaal loskomt van die onbezonnen jeugdkeuze. Als een tatoeage die je verleden blijft verraden. Toch moet je verder, met alle schuldgevoelens van dien, de meewarige blikken van anderen én de verplichting om regelmatig achter je te kijken. Want je kunt dan wel afscheid nemen van de nazi in jezelf, de nazi’s om je heen nemen daarmee nog geen afscheid van jou.

‘Blijf van ons verleden af!’ fulmineerden de ouders van het Britse meisje Maddie McCann, dat in 2007 op driejarige leeftijd spoorloos verdween tijdens een vakantie in Portugal, onlangs tegen de makers van de Netflix-documentaireserie The Disappearance Of Madeleine McCann. Volgens Kate en Gerry, die weigerden om te participeren, levert de reeks geen enkele bijdrage aan het nog altijd lopende politieonderzoek. En, voeg ik daaraan toe als documentaireliefhebber, ook niet al te veel aan de bekende feiten rond deze zaak en het inmiddels behoorlijk omvangrijke assortiment true crime-producties. De serie is een gemiste kans om een nieuwe draai te geven aan een veelbesproken verleden.

Zelfs als je al ruim een halve eeuw in je graf ligt – of destijds iemand onder de zoden hebt laten verdwijnen – ben je niet veilig voor documentairemakers. In het fascinerende Cold Case Hammarskjöld buigt Mads Brügger zich over de moord (?) op de secretaris-generaal van de Verenigde Naties, Dag Hammarskjöld. Met onnavolgbare humor en zeer goed navolgbaar speurwerk belandt de Deense filmmaker in bijzonder troebel water.

Halverwege doet hij een heel opmerkelijke bekentenis. ‘Om eerlijk te zijn ben ik nooit echt geïnteresseerd geweest in de nalatenschap van Dag Hammarskjöld.’ Voor Brügger was diens mysterieuze dood vooral een vrijbrief om dingen te gaan doen die hij leuk vindt: ‘Belgische huurlingen opsporen, verhalen vertellen over volledig in wit geklede slechteriken, een schoppenaaskaart die wordt gevonden op plaatsen delict, geruchten over geheime Afrikaanse organisaties…’ In de ruïnes van het verleden, zo zegt een aloude levenswijsheid, liggen de parels voor de toekomst. Brügger heeft die met verve opgeraapt: topfilm, vanaf donderdag 4 april te bekijken in de bioscoop.

En dan is het zowaar, bijna, gelukt om deze bijdrage over geesten uit het verleden af te ronden zónder aandacht te besteden aan de grootste documentairehype in jaaaren, Leaving Neverland. Daarover is echter al genoeg gezegd en geschreven. Ook door mij. Helder is in elk geval dat je, wie je ook bent, altijd kunt worden ingehaald door je eigen verleden. Zelfs, of juist, als je Michael Jackson heet.

Gegroet,

Helmut