‘Het brein heeft fysiek tijd nodig om zich te herorganiseren’

Radio 10 DJ Gerard Ekdom is Michael Jackson fan van het eerste uur. Het stoort hem dat er in de film geen hoor en wederhoor wordt toegepast. ‘Deze mensen hebben twee keer eerder onder ede gezworen dat er niets was gebeurd. Of ze logen toen, of zij liegen nu. Ik denk dat ze nu liegen. it’s all albout the money.’

Atze de Vries zag de film eerder tijdens een vertoning in Londen en is er in zijn artikel voor 3voor12 duidelijk over: ‘er zijn critici van de film, en er zijn mensen die de film gezien hebben. De film is niet sensatiezoekerig, niet schreeuwerig, maar neemt juist alle tijd om te doen wat de critici van de film niet willen: luisteren naar de slachtoffers.’

Jaap van Ginneken is massapsycholoog en mediadeskundige. Hij zegt dat het een tijd duurt voordat we onze psyche hebben aangepast aan een radicaal nieuwe situatie. ‘De fans zullen uiteindelijk wel tot inzicht komen, maar dat heeft een tijd nodig. Het is een soort verwerkingsproces wat langzaam gaat. Het brein heeft fysiek tijd nodig om zich te herorganiseren.’

‘De geest is wonderbaarlijk’, zegt van Ginneken. ‘Die slaagt erin om puzzels op duizend verschillende manieren te leggen. De bewondering voor Michael Jackson is zo groot, dat het moeilijk is om dat af te blazen van het ene moment op het andere. Dan is het makkelijk om te denken dat er een complot is, of roddel.’

Michael Jackson is volgens de psycholoog een extra ingewikkeld verhaal. ‘Zijn muziek is geniaal en dat droeg hij uit op een unieke manier. Zijn liedjes, danspasjes en manieren werden door enorm veel mensen overgenomen. Daardoor kon je actief participeren in zijn verering.’

Hij ziet het fandom als een soort sociale transactie. ‘Aan de ene kant verheffen fans de beroemdheid en stoppen ze hem of haar in een godenhemel. Ze idealiseren hun held enorm, daardoor is het bijna onmogelijk geworden om twijfels te hebben bij hun geloofwaardigheid. Aan de andere kant straalt die roem dan weer af op de fan, die op een manier participeert in die roem.

Als voorbeeld noemt hij Nederlandse schaatskampioenschappen. ‘Zodra een Fries wereldkampioen schaatsen wordt, denken we als Nederlander dat we allemaal een stukje beter kunnen schaatsen.’

Tekst gaat verder onder afbeelding

Konden de ouders van de misbruikte kinderen weten wat er gebeurde op Neverland? Van Ginneken: 'Het wonderlijke is dat die ouders van de misbruikte kinderen de aandacht die de popster aan hen en hun kinderen gaf, prachtig vonden en er met hun neus bovenop zaten. Ze moeten soms ook getwijfeld hebben: klopt het wel helemaal? Maar als je genoeg in de watten worden gelegd ben je geneigd om die twijfels en aantijgingen weg te masseren.’

Dat die twijfels en aantijgingen worden weggemasseerd, komt volgens van Ginneken door de beroemdheidscultuur. ‘Die is buiten iedere proportie gegroeid. Met name in Hollywood en Los Angeles worden sommige sterren als een soort goden gezien die zich met geld en roem alles kunnen permitteren.’

Van Ginneken denkt dat er in toekomst ook andere verhalen over Jackson en zijn misbruik naar boven komen. ‘Dit verhaal is al meer dan tien jaar in omloop. Maar omdat het nu gaat om twee mensen die de popster tegelijk, op dezelfde manier beschuldigen, tilt dit de aantijgingen die op het eerst onbewijsbaar lijken boven de drempel van de geloofwaardigheid uit. Je zult zien dat nu ook andere kinderen en andere ouders met verhalen komen die verder in diezelfde richting gaan. De hele kluit van het verhaal wordt groter en sterker. Ondertussen zijn de fans bezig met de verwerking: het zal toch niet waar zijn. Die gaan zoeken naar zwakke kanten in het verhaal. Als er na een tijd toch weinig barsten in het verhaal over blijven, moete­n zij zich daar ook bij neerleggen.’