‘Mijn film toont het effect van vuurwerk op dieren. En dan wordt direct duidelijk: dit moet anders’

Op 31 december krijgen een aantal honden een GoPro omgehangen en worden hun bewegingen vastgelegd. Vanaf de eerste knallen overdag tot het oorverdovende spektakel rond middernacht zijn we getuige van de spanning, stress en angst van de dieren en hun baasjes.

Hoe kwam je op het idee om deze documentaire te maken?

‘Door corona zat ik in 2020 tijdens de jaarwisseling voor het eerst thuis en zag hoe heftig mijn kat reageerde op vuurwerk. Dat wekte meteen mijn interesse. Vervolgens kwam ik terecht op een anti-vuurwerk-Facebookpagina, waar ik een oproep plaatste. Huisdiereigenaren deelden direct zo veel ervaringen. Toen wist ik dat hier een film over gemaakt moest worden. Sterker nog, waarom is hier nooit eerder een film over gemaakt?

Dit onderwerp paste ook nog eens perfect bij het thema waar ik mij als filmmaker veelal mee bezig houd: de relaties tussen mens, natuur en technologie. Mijn vraag was daarbij: Hoe ervaren dieren vuurwerk?

Tekst loopt door onder de afbeelding

Waar komt je fascinatie voor dieren, natuur en menselijke invloeden daarop vandaan?

‘Er is niet per se één specifiek moment geweest waar die fascinatie is ontstaan. Het begon een beetje toen ik in het laatste jaar van de Hogeschool van de Kunsten Utrecht zat en ik ‘nepnatuur’ als onderwerp koos voor mijn afstudeerfilm. Daarvoor deed ik veel research, waardoor ik me verwonderde over grote vragen als: Wat is natuur? En wat is cultuur? Belangrijke thema's van onze tijd. Hoe gaan wij mensen om met de natuur die verandert en kan technologie ons dichter bij de natuur brengen of juist verder ervan af? Of kan dat ook tegelijkertijd?’

Tekst loopt door onder de afbeelding

De documentaire heeft op IDFA 2023 de prijs voor Beste jeugddocumentaire gewonnen. Wist je van tevoren al dat dit een jeugddocumentaire zou worden?

‘De documentaire is ontwikkeld tijdens Zappdoc LAB en is dus in principe gericht op de jeugd. Maar goed, mijn doel was om over te brengen hoe Oud en Nieuw voor dieren voelt. Dat is zowel voor kinderen als volwassenen relevant. Ik hoop dat ik mensen aan het denken zet en dat zij het een interessante kijkervaring vinden.

Tijdens het hele maakproces, bleef onduidelijk voor welke doelgroep mijn film nou precies bestemd was. Ik besloot die vraag los te laten en gewoon de film te maken de ik wilde maken. Ik heb de documentaire vervolgens ingediend op IDFA voor beide categorieën. Zij vonden de film het beste passen bij de jeugdcompetitie, waardoor ik daar uiteindelijk de prijs heb gewonnen, terwijl de film op televisie dan weer wordt uitgezonden voor volwassenen. Mijn film is nu voor iedereen.’

Tekst loopt door onder de afbeelding

De documentaire bestaat voor een groot deel uit GoPro en found footage-beelden. Hoe regisseer je een film waarbij je geen invloed hebt op de camerabeelden?

‘Dit was na Naya – Der Wald hat tausend Augen, mijn tweede film waarbij ik eigenlijk niet zelf gefilmd heb. Dat vind ik heel leuk. Van tevoren heb ik wel een soort script geschreven van situaties die ik graag in mijn film wilde hebben. Dit lijstje met situaties gaf ik ook mee aan de huisdiereigenaren. Denk aan: de hond uitlaten, een speelmoment et cetera. Ze hoefden zich daar niet per se aan te houden, maar dan was er een beetje houvast. Veel meer regisseren dan dat zat er eigenlijk niet in.

Het terugkijken van ongeveer 180 uur aan materiaal heeft maanden geduurd. Toch vond ik het vooral leuk dat het geheel een enorme puzzel was. Het verzamelen van andermans beeldmateriaal en daarmee een film monteren, werkte verslavend. De beelden die ik ontving bleven me verrassen. Ik vond het puzzelen met andermans beeldmateriaal zó leuk, dat ik twijfel of ik in de toekomst zelf nog wil filmen.'

Tekst loopt door onder de afbeelding

De documentaire begint met de ervaringen van huisdieren met vuurwerk. Later worden er ook vogels gefilmd. Waarom heb je ervoor gekozen om ook beeld van andere dieren toe te voegen?

‘Ik vond het belangrijk om het effect van vuurwerk op wilde dieren vast te leggen. Daarvoor heb ik verschillende boswachters gesproken. In de Biesbosch, een nationaal park in Zuid-Holland, zou uiteindelijk de meeste slagingskans zijn. Er waren radarbeelden waarop te zien was dat daar rond 12 uur veel beweging van vogels was.

Toen besloot ik om natuurfilmer Dick Harrewijn, erop af te sturen. Die heeft daar met zijn vrouw oud en nieuw gespendeerd. Zij hebben toen voor het eerst vastgelegd hoe vogels reageren op vuurwerk. Dat was veel heftiger dan hij van tevoren had verwacht. Het dichtstbijzijnde vuurwerk was namelijk zo’n zes kilometer van de Biesbosch vandaan, maar toch werd de rust gigantisch verstoord. Men wist het eigenlijk altijd al, maar om dat zo daadwerkelijk te zien, komt hard aan.'

Wat wil je met de documentaire bereiken?

‘Wat ik geprobeerd heb, is om het vuurwerkprobleem te laten zien. Een probleem waarvan iedereen weet dat het er is, maar waar niemand echt bij stil staat. Ik ben hier niet om een oplossing aan te reiken. Ik hoop vooral dat men na het zien van de film concludeert: dit moet anders. En hoe het dan anders moet, daarover kunnen we met elkaar in gesprek.’