‘Ik merkte pas later dat mijn vader mij vergat door zijn hersenletsel’

Karina Beumer toont ons de wereld van haar vader, een wereld zonder tijd. We zien hoe hij in zijn eigen hoofd kruipt en een comfortabel hoekje opzoekt in de grijze gangen van zijn brein. Letterlijk.

Het hoofd en het brein zijn grote decorstukken van papier-maché. We zien hem in een gang met meerdere deuren, hij opent de ene na de andere deur, gaat er naar binnen en komt steeds uit in lege kamers.

(…) oftewel het beletselteken heet zo omdat er een 'beletsel', een soort oponthoud of hindernis mee in de zin wordt geplaatst. Het beletselteken heeft verschillende functies waaronder: een onderbreking of pauze aangeven, of aangeven dat er een stuk tekst uit een citaat is weggelaten.

Hoe ontdekte jij dat je geen onderdeel meer was van je vaders geheugen?
‘Mijn vader heeft NAH sinds zijn hart even stil heeft gestaan. Hij was een tijdje ziek en lag best lang in het ziekenhuis. Pas later, toen dat allemaal achter de rug was, kwamen we erachter dat er hersenletsel was ontstaan. Mijn moeder ontdekte het toen hij de wc niet meer kon vinden, op een vakantie. Vooral zijn kortetermijngeheugen is weg. Hij verdwaalt en hij vergeet.'

‘Dat hij mij vergat kreeg ik pas later door. Ik was al volwassen en uit huis. En ook druk met mezelf. Maar ons contact verwaterde heel langzaam. Normaal gingen we vaak samen kunst kijken, dat was iets wat ons bond. Maar hij zocht geen contact meer met mij.'

'Toen heb ik op een gegeven moment bij een familieweekend aan een kampvuur tegen hem gezegd: “Ik heb eigenlijk het idee dat je mij vergeten bent”. En toen zei hij heel praktisch, “Ja dat is ook zo, wat zullen we daaraan doen?” Ik vind dat heel liefdevol, heel direct en eerlijk.’

Tekst loopt door onder afbeelding

Hoe vond je vader het om steeds in verschillende decors geplaatst te worden?
‘Hij is nu speelser dan vroeger door het hersenletsel. En heel onbevangen, dus als ik iets gebouwd had ging hij er helemaal in mee. Hij deed gewoon wat ik hem vroeg. Soms werd het hem ook weleens te veel. Zoals met die scène in de kofferbak van de auto, dat hij ontvoerd wordt. Als hij daar dan ligt, met die doek over zijn hoofd, doet hij hem even af. Ik heb er bewust voor gekozen dat in de film te laten. Het is een speelse film, maar het moest niet alleen maar leuk en grappig zijn. Het was niet mijn bedoeling om de situatie te romantiseren. Tegelijkertijd wilde ik het ook niet dramatiseren.'

Hoe heb je het hoofd en de gangen gemaakt? En wanneer besloot je die te bouwen?
‘Het is gemaakt met papier-maché. Mijn vader schrijft op papier en ik bouw met papier. Ideeën voor nieuwe scènes ontstonden tijdens het filmen van andere scènes. Ik reageerde op dingen die ik miste voor mijn film, dingen die nodig waren. Mijn atelier bestond op een gegeven moment helemaal uit grijze gangen. Ik bouwde daar dag en nacht aan, maandenlang.'

‘Ik kon daar ook goed mee afreageren. Ik vond het fijn om aan de film te werken, maar af en toe was ik even heel verdrietig. En dan kon ik niet precies plaatsen waarom, maar dan was het wel heel fijn om te bouwen.’

Is de verhouding die je tot je vader hebt veranderd dankzij de film?
‘Nou, niet zoveel als de relatie met mijn moeder, die is echt dieper geworden. Maar mijn vader is eigenlijk altijd hetzelfde sinds dat hersenletsel. We hebben gewoon die wekelijkse belletjes, het schrijven en het voorlezen. Hij heeft de film wel gezien, met de première en daarna nog wel eens. En hij is ook echt trots op mij en dat ik die film gemaakt heb.'

Hoe is de verhouding met je moeder veranderd door het maken van deze documentaire?
‘Het is goed om mijn moeder te benoemen, ze heeft heel veel gedaan voor de documentaire. Mijn moeder was chauffeur, ze assisteerde bij het opnemen van het geluid, ze deed de catering. In de film zit een scene waarin zij steeds even in alle kleren van alle personages uit de scène verschijnt. Eén voor één. Dat staat symbool voor die rollen, en met name voor haar rol als mantelzorger. Zij zorgt voor mijn vader en voor zijn geheugen.’

Gebruikt hij de film ook als een geheugensteuntje? Net als zijn dagboeken?
‘Nee, het is niet zo dat hij de hele tijd die film zit te kijken. Het is zeker wel een document dat blijft. En als hij op tv wordt uitgezonden, gaat hij hem wel weer zien. Maar voor zijn geheugen werkt het opschrijven en tekenen van zijn herinneringen beter.’

Tekst loopt door onder afbeelding

‘Als ik met een gek idee voor de film kwam, dan regelden we dat samen. Zij deed papa’s agenda en zorgde dat zij en mijn vader overal kwamen opdraven, als echte acteurs. We maakten opnames in een maisveld en dan gingen de fietsen mee. Of ze gingen ergens in een hotel overnachten. We beleefden allerlei avonturen op die manier.’

‘Mensen zeggen weleens, dat als je klaar bent met een groot project, dat je daarna in een zwart gat kan vallen. Zelf had ik daar geen last van, maar opeens bleek dat mijn moeder dat wel had. Dat vond ik ontroerend. Zij was zo betrokken geweest bij het artistieke proces. En nu zien we elkaar ook wel, maar veel minder intensief dan in die anderhalf jaar.’