‘Geduld is te waarderen, maar grenzen stellen is bij borderline nog veel belangrijker’

Woudstra keek met veel bewondering naar de documentaire ‘Puinhoop’. ‘Allard laat hier vanuit zijn perspectief zien hoe hij samenleefde met zijn moeder die psychisch in de war was. Ik vind dat hij dat mooi in beeld heeft weten te brengen, het is een prachtige documentaire waar ik ademloos naar heb zitten kijken.’

Maar na het zien van de documentaire bleef er toch iets bij haar knagen: ‘Het gedrag van de moeder wordt tussen neus en lippen door gekoppeld aan borderline, maar er wordt niet ingegaan op wat borderline eigenlijk is en het wordt ook niet echt in een bepaalde context geplaatst. Het blijft onduidelijk.’ Daar heeft Ine moeite mee, want met Stichting Borderline wil ze juist de negatieve beeldvorming over mensen met borderline veranderen. Volgens haar is dat hard nodig: ‘Mensen met borderline komen in de buitenwereld vaak in een negatief daglicht te staan. Met onze stichting proberen we de negatieve beeldvorming rondom borderline te veranderen.’

Woudstra ziet in dat filmmaker Allard nooit het doel had om deze documentaire specifiek over borderline te maken. Maar desondanks kan de documentaire volgens Woudstra een goed startpunt zijn om het over borderline te hebben. ‘Het is belangrijk dat mensen zich -na het zien van dit persoonlijke verhaal- realiseren wat borderline kan inhouden en beseffen dat er verschillende vormen van borderline zijn.’

Hoe zou je borderline omschrijven?
‘De borderline persoonlijkheidsstoornis ontstaat meestal bij mensen die in de opvoeding en pubertijd iets meemaken waardoor er een andere verwerking van emoties ontstaat. Hierdoor worden emoties moeilijk te reguleren. Dat is belangrijk om te weten bij het zien van deze documentaire, want het kan helpen om het onvoorspelbare gedrag en de extreme emoties van de moeder wat beter te begrijpen. Niet om goed te praten hoe ze haar zoon op momenten behandeld, maar het kan zijn dat ze soms niet weet hoe ze anders om moet gaan met de gevoelens die ze heeft.'

Welke kenmerken van borderline herken jij zelf bij de moeder van Allard Detiger?
‘Je kan het herkennen aan hoe vaak ze Allard probeert te bellen, hoe fel ze naar hem roept en hoe claimend ze kan zijn. Ze lijkt continu op zoek te zijn naar bevestiging. Daarmee trekt ze Allard steeds meer aan maar stoot ze hem vervolgens ook net zo hard weer af. Dat is typisch borderline-gedrag.

Maar ook het ontzettende zorgzame richting anderen is iets herkenbaars. Ze was echt heel dik met haar zoontjes, die werden enorm verwend toen ze jong waren. Maar voor zichzelf zorgen toen de kinderen uit huis waren deed ze niet. Ook dat is een kenmerk van borderline.’ Welke gedragspatronen van de moeder allemaal aan borderline te linken zijn is volgens Woudstra lastig: ‘We weten niet de hele context en het lijkt erop dat er veel meer meespeelt.’

Wat viel je het meeste op in de film?
‘De momenten waarop ik het eindeloze geduld van Allard zag. Hij bleef alsmaar geven wat zijn moeder nodig had. Indrukwekkend hoe hij dat geduld zo op kon brengen. Hij viel maar één keer uit in de hele film. Het moment dat hij echt met wanhoop probeerde tot haar door te dringen over de telefoon. Die scène blijft wel hangen.’

Is geduld dan ook het belangrijkste ingrediënt om goed om te gaan met mensen met borderline?
‘Het is te waarderen dat er vanuit naasten geduld is, maar het is nog belangrijker om grenzen te stellen. Dat zie je hem niet heel veel doen. Op het moment dat hij ontploft tijdens het bellen, stelt hij echt een grens. Maar dan zijn ze eigenlijk al een stap te ver.

Grenzen stellen kan betekenen dat je zegt: “Je kunt me alleen maar bellen tussen 9 en 11 uur ’s ochtends en daarna niet meer.” En dan ook niet opnemen als er wel gebeld wordt. Dat is niet leuk om te doen, maar voor mensen met borderline is die structuur aanbrengen belangrijk.’

Lukte het jou om je in te leven in de moeder?
‘Ja, absoluut. Want als je weet wat borderline inhoudt dan kan je zien dat het soms niet klopt in haar hoofd. Dat ze er dus niet altijd iets aan kan doen omdat ze emoties niet hetzelfde kan reguleren als een gezond mens. Ze heeft het gevoel dat het haar echt overkomt. Als je die kennis niet hebt vind je haar waarschijnlijk een hartstikke gemeen en claimend mens.

Als ik kijk naar de scène waarin ze op bed ligt en net is geopereerd aan haar ogen, dan heb ik het wel echt met haar te doen. Ze begrijpt haar omgeving al niet en vindt het moeilijk om die te vertrouwen en dan heeft ze er ook nog letterlijk geen zicht op. Dat ze dan haar handen voor haar ogen doet en zegt: “Oh. Iedereen laat me in de steek”. Dat vind ik wel heel sneu.’

Wat kan deze documentaire teweegbrengen?
‘Het is wel een mooi haakje om er gesprekken over te voeren. Psychische aandoeningen zoals borderline zijn gewoon ingewikkeld en komen in veel diverse gradaties voor. In deze documentaire zie je wel de ernstige problematiek, maar het kan natuurlijk ook anders. Zo zijn er ook veel mensen met borderline die een evenwichtig leven hebben waarin alles rustig verloopt en ze er weinig last van hebben. Maar er hoeft maar iets te verstoren, een hele emotionele gebeurtenis bijvoorbeeld, en de piek kan omhoogschieten.’