Heropvoeden van 'gevallen meisjes'
De Zusters van de Goede Herder is een kloostercongregatie die in 1644 werd gesticht in Caen, Frankrijk. In de jaren dertig van de negentiende eeuw werd de Goede Herder door overste Rosa Virginia Pelletier nieuw leven ingeblazen. Zij richtte in het Franse Angers een nieuwe congregatie op die daarna uitgroeide tot een enorme organisatie van 346 kloosters over de hele wereld. De focus van de Goede Herder-congregatie lag op jeugdzorg en kinderbescherming, maar in de praktijk was het doel het heropvoeden en disciplineren van ‘gevallen meisjes’.
In Nederland had de congregatie van 1860 tot 1979 vijf tehuizen waar deze ‘verwaarloosde en misdeelde’ en ‘moeilijk opvoedbare’ meisjes heen werden gestuurd. De uithuisplaatsing gebeurde onder toeziend oog van de Nederlandse overheid en vooral bij kinderen uit de arbeidersklasse. In Nederland gaat het naar schatting om zo’n twintigduizend meisjes en wereldwijd maar liefst om honderdduizenden meisjes.
Dwangarbeid onder erbarmelijke omstandigheden
Binnen de muren van de instellingen speelde de strikte leefwijze van de nonnen een grote rol in de opvoeding van de kinderen. De zusters lieten de meisjes langdurig en onder erbarmelijke omstandigheden onbetaalde arbeid verrichten in naaiateliers en wasserijen. De opbrengst van het verrichtte werk ging naar de congregatie. Daarnaast was er nauwelijks vrije tijd, privacy of liefdevolle aandacht voor de kinderen. Onderlinge vriendschappen waren verboden en contact met de buitenwereld werd ontmoedigd. Bij werkweigering werd gedreigd met straffen, zoals afzondering in een isoleercel.
Nachtmerries, trauma's en stigmatisering
Veel meisjes die overleden in hun tijd bij de Goede Herder zijn naamloos begraven. De vrouwen die het overleefden, worstelden vaak nog jarenlang met nachtmerries, trauma’s en de heersende stigmatisering. Sommigen nog tot op de dag van vandaag. Onderzoeksjournalist Joep Dohmen (NRC) heeft de afgelopen jaren veel onderzoek gedaan naar de misstanden bij de Goede Herder.