DocTalks-interview met Jos de Putter over 'De thuiskomst'

'We moeten de natuur weer als heilig gaan beschouwen'

VPRO

In de documentaire 'De thuiskomst' (EO) wordt het achtste gebod – 'Gij zult niet stelen' – benaderd vanuit de grootschalige plundering van de natuur door de mens. Jos de Putter onderzoekt onze relatie met de natuur en hoe die te herstellen is.

Dit keer reist hij niet zelf, maar gebruikt hij fragmenten uit eerder werk en films die hij heeft geproduceerd. Ersin Kiris spreekt hem over zijn filosofische recycledocumentaire.

Jos de Putter heeft talloze internationale documentaires geregisseerd en geproduceerd. Na jarenlang reizen voor zijn films, kiest hij nu voor een andere aanpak. De thuiskomst bestaat volledig uit filmmateriaal dat hij tijdens zijn omvangrijke carrière regisseerd of geproduceerd heeft. Althans, bijna volledig. 

Het idee daarachter: hij wil niet meer stelen. Niet van de mensen, bij wie hij als regisseur een verhaal komt halen, en ook niet van de natuur, die hij telkens aantast als hij CO2 uitstoot. Dat betekent dat hij dus niet mag reizen. En dat hij zijn verhaal moet vertellen 'als een boer die de wisselende seizoenen meemaakt'. In het DocTalks-interview legt hij uit wat hij daarmee bedoelt. 

Still uit Jos de Putters eerste documentaire, 'Het is een schone dag geweest'.

Videobrieven over ecologische rampspoed

Natuurlijk komt het goed van pas dat De Putter door de jaren heen tientallen films heeft geregisseerd. Genoeg om uit te putten. Maar sinds 2014 produceert hij ook videobrieven, gemaakt door mensen in hun eigen omgeving. 'Zonder kerosine'. Een hele hoop daarvan gingen over ecologische rampspoed. 'Van bosbranden in Californië, tot bijensterfte, tot bomen van duizenden jaren oud die op mysterieuze wijze doodgaan.' Al dat materiaal kon De Putter gebruiken om vanuit één plek een verhaal te vertellen dat over de hele aarde gaat. 

Toch kan de regisseur het niet laten om één keer de Noordzee over te steken om een bijzondere denker te spreken: Karen Armstrong, auteur van het boek Sacred Nature. De Putter: 'Dat boek biedt een theologisch perspectief op de houding van de mens ten opzichte van de aarde. Dat is precies wat ik nodig had om deze film diepgang te geven.' 

Auteur Karen Armstrong. Still uit 'De thuiskomst'.

God weer uit de hemel halen

De grote vraag die De Putter wil beantwoorden, is: 'Wat betekent het monotheïsme voor de houding tussen mens en de natuur? Zeker ten opzichte van culturen waar het Goddelijke niet ver weg is, maar dichtbij.' Hij redeneert: 'Op het moment dat God niet meer in de cyclus van de natuur zit, maar van de geschiedenis wordt, trekt hij zich terug in de hemel en krijgt de mens de opdracht om voor de aarde te zorgen.' 

Volgens De Putter en Armstrong is dat een fundamenteel probleem voor onze houding tot de natuur. Doordat de mens denkt totale heerschappij over de natuur te hebben, zien wij deze niet meer als heilig, iets waar God in schuilt. In het DocTalks-interview legt De Putter waarom het van essentieël belang is dat we God weer uit de hemel moeten halen.

Meer DocTalks-afleveringen