Marten Minkema verdiepte zich voor Holland Doc Radio in de taal der olifanten en vroeg zich vervolgens af hoe uniek ons menselijk bewustzijn nou eigenlijk is? Want door onderzoek naar de taal van olifanten sneuvelt mogelijk ook dit laatste bastion van ons unieke mens zijn. Hoe beter we communicatie bij dieren begrijpen, hoe meer onze kijk op onszelf verandert. En op de plek waar we staan tussen de andere dieren.

Dat heeft ook gevolgen voor de manier waarop we met dieren omgaan. We hoeven dan niet meteen allemaal vegetariër te worden. We zijn immers zelf deel van het biologisch systeem, maar we moeten bijvoorbeeld wel beter nadenken over de misstanden in de bio-industrie. Een documentaire over de taal van olifanten met medewerking van de Duitse biologe en olifantentaalonderzoeker Meike Artelt, filosofe Bianca Janssen Groesbeek, die denkt dat ook dieren ethisch vermogen hebben en dat we daar veel van kunnen leren over onze eigen ethiek en moraal. En met olifanten, hun verzorgers en bezoekers aan het woord in dierentuinen in binnen-en buitenland.

Regie:  Marten Minkema, VPRO, 2008

Jair Stein, VPRO

Wetenschappers zijn de intelligentste mensen ter wereld, maar daarmee ook de sluwste. Wetenschappers zijn ware meesters in het onderuit schoffelen en dwarsbomen van hun 'collega's'. Jair Stein interviewde enkele topwetenschappers over 'ellebogenwerk' in de wetenschap. In deze aflevering Twan de Vries.

Artikelen in toptijdschriften als Nature en Science gaan door een keiharde selectieprocedure. De meeste belanden direct in de prullenbak. Slechts enkele studies worden doorgestuurd naar kritische vakgenoten, die het werk keuren op kwaliteit en originaliteit. Het beoordelen van een artikel geeft je de mogelijkheid om de concurrentie in de gaten te houden, en zelfs om het werk van je collega’s te vertragen, vertelt stamcelonderzoeker Twan de Vries van het Leids Universitair Medisch Centrum. Het voordeel daarvan is dat je zelf de eerste kunt zijn met een ontdekking. Hoe je dat doet? “Gewoon een paar vervelende extra proeven vragen, zodat je concurrenten een paar maanden zoet zijn”, zegt de Vries. Het bedrog is ragfijn, weet de onderzoeker. “Wetenschappers zijn in principe de allerintelligentste mensen in de samenleving. Maar dat is ook tegelijkertijd het probleem. Bijzonder intelligente mensen hebben vaak bijzonder gemene streken, want ze kunnen heel goed dat soort streken bedenken. Als je op dit niveau wilt spelen, dan wordt je daarmee geconfronteerd.” Zelfs collega’s met wie je een goede relatie dacht te hebben, kunnen je op die manier “snoeihard neersabelen”, zegt de Vries, alleen omdat jouw publicatie ze niet goed uitkomt. “En diezelfde man daar heb je dan een maand geleden mee aan tafel gezeten en toen dacht je: wat een aardige gozer!”