2Doc Makers van Morgen

Het Nieuwe Eten

VPRO

‘Het Nieuwe Eten’ ontving vier nominaties op diverse filmfoodfestivals. Maar wat wordt er met het nieuwe eten bedoeld?

Zoek naar docu’s op thema

Documentairemaker Benny Vink startte jaren geleden met zijn documentaireplan dat gericht was op de toekomst. De bevlogen maker wilde illustreren hoe we duurzamer kunnen leven. Het resultaat hiervan zien we in een serie die per documentaire verschillende aspecten van een duurzame toekomst belicht. ‘Het Nieuwe Eten’ en ‘H2: Het Nieuwe Rijden’ zijn reeds gelanceerd en Vink is momenteel bezig met het derde deel.

Ontmoeting met een inspirerende chef

Op een zekere Valentijnsdag, aan de start van het documentaireproces, was Benny Vink met zijn vrouw uit eten bij het Hoofddorpse Vork & Mes. De twee genoten met volle teugen en aten tot hun verrassing enkel groente. Vink trok de stoute schoenen aan en zocht de chef, Jonathan Karpathios op. De chef en de documentairemaker praatten tot in de late uurtjes verder. Karpathios en Vink besloten samen enkele scènes voor Het Nieuwe Eten op te nemen, maar de samenwerking beviel zo goed dat Vink tot de conclusie kwam dat Jonathan Karpathios de hoofdrol ging spelen in deze documentaire. Benny Vink: ‘’Jonathan en ik hadden gelijk een klik en ik raakte geïnspireerd door zijn verhaal. Dit verhaal van hem wilde ik centraal stellen in Het Nieuwe Eten. Daarom ben ik Jonathan simpelweg zonder script gaan volgen in zijn dagelijkse bezigheden. Hij is erg levendig en ontzettend eigenwijs als het op eten aankomt, dat maakte het volgende filmproces prettig. Zo staat het grappige moment dat hij plots de auto uitrende om een bijzondere paddenstoel te pakken, me nog zeer helder voor de geest.''

Wat is er zo inspirerend aan het verhaal van Jonathan Karpathios?

‘’Tijdens het maken van de film had Jonathan een andere visie dan nu. Destijds predikte hij een bijna vegetarische levensstijl, waarbij we veel meer aandacht zouden moeten geven aan (bijzondere en goed bereidde) groente. Hij is inmiddels wat minder strak in de vegetarische leer geworden, hoewel hij nog steeds van mening is dat vlees bijzaak zou moeten zijn. De goede zorg voor dieren en een respectvolle omgang met het dier dat je gaat slachten, vindt hij heel belangrijk. Dat houdt in dat het duurder is dan een gangbaar stukje vlees en dat je dus ook veel aandacht moet schenken aan de groente. Die groente verdient daarom nog steeds de grootste rol. Wat ook vernieuwend is aan de Griekse kok, is dat hij vergeten groente weer op je bord legt. Daarmee onderscheidt Jonathan zich duidelijk van zijn concurrenten’’.

Maar het nieuwe eten van Karpathios is eigenlijk niet nieuw, als hij vergeten groente gebruikt?

‘’Dat klopt! Hij grapt zelf ook vaak ‘’We gaan vooruit naar vroeger’’, en dat is maar goed ook. Voor de Tweede Wereldoorlog hadden we een duurzamer eetpatroon. De vleesindustrie was niet zo massaal en we aten meer lokaal. Ook groente was belangrijker in onze maaltijden. Na de Tweede Wereldoorlog zijn we ons voedsel vanwege tekorten op steeds grotere schaal en meer industrieel gaan verbouwen. We zijn hier mijns inziens te ver in doorgeslagen. Ons huidige eetpatroon en ons dagelijks eten is niet goed voor het milieu, en vaak ook niet gezond. Groente is minder belastend en moet weer de hoofdrol krijgen op ons bord. Vlees en zuivel zijn zeker niet uit den boze, maar moeten wel op een diervriendelijke en duurzame wijze naar de consument gebracht worden. Om het verrassend en smakelijk te houden, werkt Karpathios met vergeten groente.’’

‘’Zo ontdekte ik dankzij Jonathan dat bloembollen heerlijk kunnen zijn. Wanneer dit op de juiste manier gemaakt wordt, in zuur bijvoorbeeld, is het erg smakelijk. Door de Tweede Wereldoorlog hebben we een zeer negatieve connotatie bij producten als bloembollen en in mindere mate ook bij zeewier, maar eigenlijk moeten we daar vanaf. Het is goed eten, lokaal en een variatie in ons huidige eetpatroon.''

Ben je zelf ook doordrongen van een duurzame leefstijl?

‘’Ja. Ik probeer zo duurzaam mogelijk te leven en te werken. Door het maken van Het Nieuwe Eten en Het Nieuwe Rijden ben ik zelf ook meer biologisch gaan eten en is mijn leefstijl beïnvloed. Als filmmakers willen we bij PUUR Media (het productiebedrijf van Het Nieuwe Eten) kantelen naar een meer duurzame en sociale manier van produceren. We willen af van fossiele energie en doen ons best om zoveel mogelijk op zonne-energie te werken. Onze camera’s vernieuwen we niet bij elke nieuwe uitvoering en reizen waar dat kan met openbaar vervoer. We vinden het belangrijk om niet alleen milieuvriendelijk, maar ook sociaal te produceren en proberen de verhalen van de hoofdpersonen oprecht en eerlijk te filmen zonder onze eigen mening te ventileren.’’

Wat doen Jonathan Karpathios en jij tegenwoordig?

‘’Ik ben momenteel druk bezig met een derde project, over de Green Village bij de TU Delft. Hier zijn de makers bezig met het maken van ‘huizen van de toekomst’. Het project is redelijk innovatief en ik kijk ernaar uit om het hele proces te gaan volgen. Vork & Mes van Jonathan Karpathios loopt nog steeds goed en ook zijn kas staat er in volle glorie bij. Waar de kas tijdens het maken van de documentaire nog een soort community was, is het nu professioneler en is er ook iemand in dienst.’’