De behoefte aan fysiek contact is in mensen verankerd; een simpele aanraking kan een waaier aan emoties oproepen. De docu 'Huidhonger' volgt daarom mannen en vrouwen die een gebrek aan aanraking hebben ervaren.
Deze intieme en letterlijk dicht op de huid gefilmde documentaire portretteert mannen en vrouwen die om diverse redenen een gebrek aan aanraking (hebben) ervaren, met soms een hevig verlangen tot gevolg. Door hun huid een stem te geven, wordt er uitdrukking gegeven aan het gemis. Een documentaire die de ziel raakt.
Regie: Lieza Röben
Aangeraakt worden is essentieel voor een mens. Maar toch gaan we soms tijdenlang zonder veel fysiek contact door het leven. Dan kan er iets ontstaan als huidhonger: een intens verlangen om aangeraakt te worden. Lieza Röben maakte hier een film over met de gelijknamige titel Huidhonger.
‘Tijdens research voor een ander project sprak ik een masseuse en zij vertelde mij dat ze meer tijd kwijt was aan het nagesprek dan aan de massage zelf. Mensen ontdooien helemaal als ze aangeraakt worden. Dat was de eerste trigger. Al snel kwam ik tot de ontdekking dat er een term voor bestond: huidhonger.’
Tekst gaat verder onder afbeelding.
Lieza Röben
Waarom wilde je hier een film over maken?
‘Aanraking is een eerste levensbehoefte. De term ‘huidhonger’ komt uit de kraamzorg omdat baby’s hier echt last van hebben; zij hebben een hele sterke behoefte aan huid op huidcontact. Het is een heel onzichtbaar maar megagroot onderwerp.’
Ja, precies: het is heel onzichtbaar. Hoe heb je het visueel gemaakt?
‘Hier heb ik lang mee geworsteld. Ik wist al snel dat ik geen extreme voorbeelden wilde gebruiken. Ik wilde dat mensen zich in de personages van mijn film kunnen herkennen. Dus ik ben in het eerste stadium van de film heel veel bezig geweest met het filteren van wat ik niet wilde vertellen en met het lezen van wetenschappelijke onderzoeken. Wat betreft de vorm wist ik wel hoe ik de “tastbaarheid” kon creëren. Vanaf het begin wilde ik de masseuse uit mijn eerdere research erbij betrekken en de huid nodigt ook sterk uit om van heel dichtbij shots te maken. Het ziet er dan uit als een soort landschap. Maar de volgende uitdaging was: hoe leg je dat vast met beelden uit het dagelijks leven? Toen hebben we besloten vooral op het tactiele te zitten. Dus we hebben constant ingezoomd op aanraking; als Mich bijvoorbeeld de hand van zijn zoontje vasthoudt, of als het zoontje een hekje vastpakt. En verder hebben we sound design ingezet om het tactiele aan te dikken.’
Hoe heb je je personages gevonden?
‘Ik heb ze via verschillende wegen gevonden. Mich, de vader, kende ik via een filosofie programma waar hij in het panel zit. Ik wist dat hij een zoontje had en een goede verteller is, maar dat er zo’n mooi verhaal achter zat was echt een cadeautje! Marjolein vond ik via een forum en we hadden direct een klik. Wel vond zij het heel spannend om mee te doen, maar ze vindt het onderwerp zo belangrijk en weet er ook zoveel van dat ze toch ‘ja’ zei. En het oudere stel ben ik op het spoor gekomen via een kort portret op Canvas over online daten op latere leeftijd. Een superleuk en lief stel dat ervoor openstond om hierover te praten.’
Hoe vonden zij het om de film te zien?
‘Heel bijzonder. Van het oudere stel heb ik een hele lieve en positieve mail ontvangen; ze vonden het nog veel mooier dan ze hadden verwacht. Marjolein zei dat ze meer had willen zien. Ze vond de film eigenlijk nog te kort.’
Wat vond je het moeilijkst aan dit maakproces?
‘Veel dingen waren lastig. Het was geen makkelijke film om te maken. Maar ik denk dat ik uiteindelijk de montage het moeilijkst vond. Deze film is echt ontstaan in de edit. Ik wist namelijk nog niet hoe ik al het materiaal met elkaar moest verweven en hoe ik van studiobeelden naar beelden buiten zou switchen en hoe de drie verhaallijnen bij elkaar zouden komen. Daar heeft editor Saskia Kievits me ontzettend mee geholpen. Uiteindelijk hebben we heel erg op gevoel gemonteerd.’
Wat hoop je dat de kijker uit de film zal halen?
‘Ik hoop dat de kijker na het kijken van deze film bij zichzelf nagaat hoe belangrijk aanraking is in hun leven en wat het met hen doet. En ik denk dat iedereen wel iets van zichzelf in de personages kan herkennen en dat is wat ik er zo mooi aan vind. De film laat de kijker naar zichzelf kijken en brengt een gesprek op gang over een onderwerp wat vaak onbesproken blijft.’
Heb je tips voor makers die graag een Teledoc Campus-film willen maken?
‘Je moet een onderwerp vinden waar je heel erg in gelooft en waarvan je voelt dat je er echt iets mee kan. Je hebt namelijk altijd wel ergens in het maakproces een moment waarop je denkt “ik kan dit niet” maar als je verliefd bent op je onderwerp sleept dat je er doorheen. Dus: geloof in je onderwerp en in jezelf!’
Lieza Röben is 40 jaar, studeerde Audiovisuele Media aan de HKU en is afgestudeerd in de richting Documentaire. Op dit moment is ze bezig met de research voor een nieuwe jeugddocumentaire en ze hoopt een langere film te kunnen maken over het onderwerp huidhonger.
Tango, Tangor, Ergo Sum, aldus hoogleraar filosofie Wilhelm Schmid. Ofwel, in goed Nederlands: ‘Ik raak en word aangeraakt, dus ik ben.’ Een treffend parool voor de korte documentaire Huidhonger (21 min.). In deze bijna tactiele film, een soort documentaire-variant op ASMR, verkent Lieza Röben het belang van lijfelijk contact voor de menselijke soort.
Ze doet dit via drie tedere portretjes van mensen die zich volledig bloot lijken te geven voor haar camera. Van een jonge vader, die zelf nooit vaderliefde heeft gekend. Het gevoel van die hand in je nek die dwingt, troost en stuurt is hem bijvoorbeeld volledig vreemd. Is hij er klaar voor om dat nu wel mee te geven aan zijn kind?
Van een openhartig Vlaams stel dat elkaar op latere leeftijd heeft gevonden. ‘Ik had via de kleinkinderen een pluchen beer gekregen’, vertelt Zij over de periode dat ze alleen was. ‘En die is mijn toeverlaat geweest in bed.’ Via een mooie, intieme scène in bad, waarbij Hij haar liefdevol inzeept, wordt tastbaar hoe haar nieuwe geliefde levert waaraan ze zo lang ‘nood’ heeft gehad.
En van een jonge vrouw, die een tijd nauwelijks lichamelijk contact had en vooral knuffelde met haar kat. Totdat ze ineens een vriendje kreeg. ‘Ik merkte dat ik me toen zo anders voelde’, herinnert ze zich. ‘Als ik op straat liep voelde ik me ineens onderdeel van de wereld. Ik dacht, hé, ik hoor er gewoon weer bij. Ik ben ook mens. Net als al deze mensen.’
Röben komt héél dichtbij haar hoofdpersoon. Letterlijk: met close-up shots van hun gezicht en lichaam. En figuurlijk: via persoonlijke ontboezemingen, in de vorm van een monologue intérieur, waarin ze hun hart binnenstebuiten keren. Huidhonger wordt zo een film waardoor je echt wordt aangeraakt en waarvan je zelf, of je nu wilt of niet, ook aanrakerig wordt.
Lees de rest van de 2Doc Weekly van 12 januari 2020 hier. Wil je elke zondag documentairetips ontvangen? Abonneer je hier op onze nieuwsbrief.