In Oeganda leerde de zestienjarige Allen Tumusiime dat ze als meisje niks waard was. Het was een beklemmende situatie, alsof ze in een box zat waarin de grenzen van haar bestaan waren voorgeschreven. Sinds een jaar woont ze in Nederland. Ze heeft een weg gevonden uit haar beklemmende verleden en staat inmiddels in de spotlight met haar eigen choreografie. Allen neemt je mee in haar verhaal met haar dans: This is me. Zo wil ze mensen laten zien dat je je niet klein hoeft te laten maken door wat anderen voor jou hebben bedacht, maar dat je jezelf mag laten zien. Ook als meisje of als vrouw.

Regie: Els van Driel

Toen This is me gemaakt werd was ze zestien; inmiddels is Allen een zeventienjarige scholier die net als iedereen thuis haar lessen volgt. We bellen haar voor een kort interview.

Tekst: Elmar Veerman

Hoe gaat het met je?
'Goed, ik ben net ziek geweest, maar nu weer beter. Geen corona hoor, hoewel ik dat eerst wel dacht. Waarschijnlijk was het seizoensgriep.'

Ga je naar school, of werk je, of allebei?
'Allebei. Op dit moment krijg ik online les van mijn MBO, en ik ga naar m’n werk als caissière in een supermarkt. We hebben dat geld hard nodig, want mijn moeder heeft nu geen werk.'

Je bent nu twee jaar in Nederland, toch? Moest je eerst Nederlands leren?
'Ja, toen we in het AZC kwamen moest ik eerst naar school, later toen we in Haarlem gingen wonen, ben ik naar een taalschool gegaan. Daar ging het verrassend goed, dus dit schooljaar kon ik op het MBO beginnen. Nu dus online, dat is best moeilijk, maar het gaat wel. Mijn droom is om stewardess te worden.'

Bij wie woon je?
'Met mijn moeder, mijn twee broers en mijn jongere zusje. Mijn oudere zus is nog in Oeganda. Die mocht niet mee omdat ze al achttien was. Mijn moeder probeert wel haar hierheen te krijgen. Ze heeft al heel veel geprobeerd, maar het is nog niet gelukt. En nu gaat het sowieso een tijdje niet.'

Kun je me iets meer vertellen over je familiegeschiedenis?
'Mijn vader werd gedood in de oorlog in Soedan. Na zijn dood was er een conflict tussen de families van mijn vader en mijn moeder. Toen hebben mijn grootouders van vaderskant alles van ons afgenomen. Dus onze moeder moest met niets beginnen, en vijf kinderen. Ik was toen een jaar of zeven. In Oeganda was er geen werk waarmee ze genoeg kon verdienen, dus zij ging in andere landen werken. Wij moesten toen bij allerlei verschillende gezinnen wonen. Vrienden, ooms, tantes. Het was heel stressvol, want ze hadden allemaal hun eigen opvattingen over onze opvoeding. De meesten adviseerden mijn moeder om mij en mijn zussen snel uit te huwelijken, zodat ze alleen nog voor mijn broers hoefde te zorgen.'

Op welke leeftijd kun je dan trouwen?
'Dat maakt niet uit. Het kan al voor je zestien bent. Je kunt zelfs al aan een man worden toegewezen voor je geboorte, daar heb je zelf niets over te zeggen.'

Maar bij jou gebeurde dat niet.
'Nee, mijn moeder hield dat tegen, die vond dat we daar zelf over moesten kunnen beslissen. Hoe moeilijk het ook werd, omdat de hele familie erop aandrong.'

Hoe kwam je moeder in Nederland terecht?
'Ze kon hier werk krijgen, goed betaald, dus ook al was het heel ver weg, ze ging.'

Begreep je dat toen?
'Nee, ik begreep het niet. Ik verweet haar dat ze niet van ons hield. Het was heel moeilijk voor me dat ze ons verliet. Wanneer ze ons kwam opzoeken, was het maar voor een of twee weken. Ik dacht echt dat ze niet van ons hield.'

Begrijp je het nu wel?
'Ja, nu snap ik dat ze wel moest, dat ze het juist voor ons deed.'

De film gaat over je dans. Kon je in Oeganda niet dansen?
'In Oeganda gaat dansen vooral over onderwerping van meisjes aan mannen en jongens. Vrouwen en meisjes mogen niet zelf voor publiek dansen. Ik deed het wel stiekem, met vriendinnen. Ik had dat nodig om stoom af te blazen. Om de woede kwijt te raken die ik in me had, omdat we steeds bij andere mensen woonden die andere regels hadden. Soms was het zwaar, soms was het… nee, het was altijd moeilijk. Dansen was voor mij een manier om met mijn woede en verdriet om te gaan, zodat ik die in het dagelijks leven kon verbergen. Ik hield van dansen.'

De film gaat ook over seksueel geweld, een nogal heftig onderwerp. Ik wil niet te opdringerig zijn, maar wat kun je me vertellen over je eigen ervaringen?
'Een van de laatste mensen waar we woonden voor we naar Nederland kwamen, toen ik veertien was, een man, probeerde me te verkrachten. Ik verzette me, en gelukkig kwam een van mijn vrienden langs omdat we samen naar de avondschool zouden gaan, en die heeft hulp gehaald. Toen mijn moeder ervan hoorde, was ze woedend en kon ze niet langer wachten om ons naar Nederland te krijgen. Hij had haar daarvoor al allerlei leugens over mij verteld, dat ik met verschillende jongens naar bed ging enzo. Allemaal onzin, maar ze geloofde er toch wel iets van. Dus ze was daarvoor kwaad op mij. Gelukkig heb ik haar kunnen vertellen hoe het echt zat. Het was zo walgelijk. Vanaf dat moment was ik al mijn vertrouwen in mannen kwijt. En in mensen in het algemeen. Want je weet maar nooit. Het kostte me maanden om weer van mezelf te gaan houden. En om weer uit mijn schulp te kruipen.'

En hoe is dat nu?
'Het gaat wel. Ik heb wel vrienden, jongens, maar ik laat ze niet te dichtbij komen. Want ik heb nog steeds een trauma. Het is hier wel anders. In de danslessen dans ik ook met jongens, en die respecteren me. Ze zien me als gelijke. Dus ik probeer mezelf wel open te stellen.'

Je bent zeventien, maar je klinkt heel volwassen.
'Ja… dank je.'

Heb je veel vrienden, en vertel je die dan over dit soort dingen?
'Ja, die heb ik wel, maar normaal gesproken heb ik het hier niet over, nee. Toen klasgenoten de trailer van deze film zagen, waren ze heel verbaasd. Waarom heb je hier nooit iets over gezegd, zeiden ze. Toen wilden ze alles weten. Dus moest ik het wel vertellen. Het zijn slechte herinneringen, die ik liever probeer te vergeten. Ik wil verder met mijn leven.'

Maar je besloot wel aan deze film mee te werken.
'Ja, om te laten zien dat het OK is, dat als je iemand hebt die achter je staat, dat je dan overal doorheen kunt komen. Want mijn moeder was alles voor me. Zij heeft me geleerd altijd te doen wat ik wil, niet wat anderen van me willen. Zij zegt: als je iets wilt, ga ervoor. En als je niet weet wat je wilt, dan gaan we dat samen uitzoeken. Ze steunt me in alles wat ik doe. Dat geeft me zelfvertrouwen.'