Jullie zijn alle drie journalist. Er gaan talloze onderwerpen onder je neus door op een dag. Wat maakt dat je dan denkt: over dit thema moeten we een documentaire maken?
Joram: ‘In eerste instantie was het helemaal niet de bedoeling om een documentaire te maken. We waren aan het nadenken over een explainervideo, maar er waren te weinig harde cijfers over dit probleem onder mannen. Bij NRC hebben we de neiging om alles te willen baseren op onderzoek. Dan kan zo’n project dus vastlopen.’

Nina: ‘Over vrouwen en hun ideaalbeeld was er wel veel onderzoek beschikbaar. Toen we met wetenschappers spraken, bevestigden zij dat er veel minder onderzoek is gedaan onder mannen. Dat vonden wij opvallend. Instagram staat minstens net zo vol met gespierde mannen. Het is heel duidelijk dat mannen ook obsessief bezig kunnen zijn met hun lichaamsbeeld. Dat moet toch ook invloed hebben op jongens en mannen? Dat verhaal wilden wij naar buiten brengen.’

Hoe kan het dat dit onderwerp zo onderbelicht is in onderzoek en in de maatschappij?
Joram: ‘Jongens en mannen melden zich minder als ze worstelen met anorexia, juist omdat het gezien wordt als een vrouwenaandoening. Daar is schaamte bij mannen: ‘Mij overkomt dat niet.’ En het is ook in letterlijke zin minder zichtbaar. Vrouwen worden dun, maar dat was Jorjens doel niet. Hij wilde gespierd worden. Als je maar genoeg vet verliest, ga je vanzelf een soort lijnaftekening van spieren zien. Daarnaast zijn er bij vrouwen ook lichamelijke gevolgen. Bij hen stopt de menstruatie bijvoorbeeld. Bij mannen zijn die fysieke aanwijzingen pas later duidelijk.’

Tekst gaat door onder de foto

Als journalist zoek je graag naar een objectieve, feitelijke waarheid, maar als documentairemaker mag je ook stellingnemen. Is in deze documentaire nog iets terug te zien van jullie journalistieke inborst?
Nina: ‘Het is geen activistische documentaire geworden. We wilden het laten zien zoals het is, zonder aanzetten of dramatiseren. We hadden bijvoorbeeld veel meer foto’s van Jorjen, maar we wilden wegblijven van sensatie. We hebben het geprobeerd objectief in beeld te brengen. Daarin is het zo journalistiek als het zou kunnen zijn.’

Joram: ‘Met de fitboys Chris en Martijn hebben we de positievere kant laten zien: twee jongens die ook veel sporten en bij wie het niet meteen tot een eetstoornis leidt.  Zij kunnen mensen die te weinig bewegen juist ook inspireren. Maar omdat de positieve kant van veel sporten verder juist overbelicht is, wilden we de focus in onze documentaire wel leggen op het gevaar dat daarin schuilt.’

In de documentaire vertelt een mediapsycholoog dat het veel zien van veel ideaalbeelden kan leiden tot een ontevreden gevoel over je eigen lichaam. Toch laten jullie in de film veel gespierde mannen zien met ontbloot bovenlijf. De documentaire eindigt zelfs met de twee fitboys die hun shirt uittrekken. Hebben jullie die keuze bewust gemaakt?
Joram: ‘Bij die scène ging het ons niet om het verheerlijken van hun lichaam. We wilden juist een contrast laten zien. De fitboys zijn het ideaalbeeld van Jorjen, maar terwijl ze hun shirt uittrekken zeggen ze dat ze nog steeds niet gelukkig zijn met hun lichaam.’

Nina: ‘We hebben onnodige nadruk op dat gespierde lichaam wel geprobeerd te vermijden. Je hebt tegenwoordig bijvoorbeeld allemaal BN’ers die sixpackchallenges doen. Dat heeft natuurlijk alles met het thema van de documentaire te maken, maar we wilden er geen video’s in over hoe je een sixpack kunt krijgen.’

Hadden jullie een boodschap met deze documentaire?
Nina: ‘Eigenlijk is deze documentaire een soort waarschuwing: dit kan ook een gevolg zijn als je zo obsessief bezig gaat met het nastreven van een ideaalbeeld. We hopen dat we hiermee het gesprek kunnen openen. Dat mannen zich meer gaan uitspreken over hun onzekerheden. Ik denk dat we echt aan het begin staan van die ontwikkeling. Vrouwen lopen daar mijlenver in voor. Instagram staat vol met bodypositivity-posts van vrouwen in alle soorten en maten en dat zien we bij mannen nog weinig.’

Zien jullie dat echt voor je? Een Instagram vol met mannen …
Joram: ‘… met dadbod’s.’ (lacht) ‘Het gesprek erover komt wel op gang. De fitboys uit de film besteden er via Instagram nu meer aandacht aan. Martijn benoemt bijvoorbeeld vaker dat je lichaam goed is zoals die is. En JayJay Boske, een ex-sporter die publiekelijk nog veel over sport spreekt, werd geïnterviewd bij onze première over zijn visie op dit onderwerp. In dat gesprek ging hij er ook anders tegenaan kijken. Dat soort kleine verschuivingen kunnen een begin zijn, maar ik denk dat het een beetje ambitieus is om te denken dat we het hele beeld van mannelijkheid met een documentaire kunnen veranderen.’

Tekst gaat door onder de foto

Hoe kijken jullie nu naar die fitboys?
Nina: ‘Ze vallen me extra op als ik door de sportschool loop of aan het scrollen ben op Instagram. Bij elke gespierde jongen denk ik: ‘Ja, ja, ja, maar wat zit daarachter?’ Ik realiseer me wel dat ik door de documentaire anders naar die jongens ben gaan kijken.’

Joram: ‘Als ik voorheen films zag met superhelden met sixpacks, dan nam ik dat gewoon voor kennisgeving aan. Dat hoorde daar gewoon bij. Nu denk ik: ‘Dit is toch allemaal niet nodig?’

Als je hele draaidagen lang naar afgetrainde mannen staat te staren, doet dat dan nog iets met je gevoel over je eigen lichaam?
Joram: ‘Op mijn dertiende, veertiende was ik een klein propje, een beetje dik. Op zo’n leeftijd zit je daar wel mee. Nu denk ik ook weleens: ik wil er wel weer wat fitter uitzien. Dan ga ik wat meer sporten. Maar zo’n sixpack stoot me gewoon een beetje af. Ik begrijp echt niet wat ze daar nou zo mooi aan vinden. Bij het maken van zo’n verhaal ben je daar natuurlijk wel op uit. Je wilt begrijpen waarom zij dat zo belangrijk vinden, maar dat is me eerlijk gezegd niet gelukt.’

Nina: ‘Ik hoef ook geen sixpack. Ik kijk meer met verbazing naar die jongens eigenlijk. Ik sport zelf omdat ik het fijn vind, niet om er beter uit te zien. Ik vind het opvallend dat het bij die fitboys puur om dat esthetische doel gaat.’

En als we het breder trekken? In principe kun je op allerlei terreinen doorslaan in het nastreven van een ideaalbeeld. Herkennen jullie daar iets van?
Joram: ‘Ik denk dat deze documentaire inderdaad bestaat in het grotere geheel van de huidige prestatiemaatschappij. Heb je wel de leukste baan en de leukste vrienden? Ga je wel naar de leukste feestjes? Ik denk dat als je er zo naar kijkt, dit verhaal voor veel mensen misschien wel herkenbaar is. Ik denk dan meteen aan perfectionisme in mijn werk. Is iets op een gegeven moment gewoon goed genoeg?’

Over werk gesproken… Zijn jullie alweer aan nieuwe projecten bezig?
Joram: ‘We zijn nu bezig met een podcastserie over verliezende sporters. Over presteren op hoog niveau en hoe je dan met verlies omgaat.’

Nina: ‘Je hoort natuurlijk altijd het verhaal van de winnaar, maar dat is 0,01% van de mensen. In de podcast spreken de sporters over de impact van verliezen en wat ze geleerd hebben van falen. Eigenlijk gaat dat ook een beetje over het debunken van het perfecte plaatje.’