dinsdag 26 januari, 22.35 uur op NPO 2

#thisisegypt2, tien jaar na Tahrir

VPRO

Kun je houden van een dictatuur? Nou nee, maar de Vlaamse arabist Ruth Vandewalle wil na een verblijf van meer dan tien jaar desondanks niet weg uit Egypte. Tien jaar na Tahrir gaat ze op zoek naar antwoorden bij haar Egyptische generatiegenoten. Hun oplossing: creëer je eigen werkelijkheid.

Locaties
Zoek naar docu’s op thema

Wat tien jaar geleden op het Tahrirplein in Caïro begon als een opstand voor democratische vrijheden, bevochten door de jeugd, is uitgelopen op méér repressie. De twintigers van toen hebben het strijdtoneel verlegd naar hun eigen levens. Ruth Vandewalle volgt in #thisisegypt2 haar vrienden die allemaal hun eigen weg naar onafhankelijkheid zoeken binnen de beperkingen die er in Egypte zijn. Een documentaire over aanpassen, omdenken en negeren, in een land waar ‘gewoon je ding doen’ tot kunst is verheven.

Amna is nationaal kampioen roeien, Youssra accordeoniste en Sadat een rapper en grondlegger van de revolutionaire Mahraganatmuziek (Egyptische elektronische dance). Ze bouwen hun eigen oases, waarbinnen ze kunnen doen en laten wat ze willen. Daarvoor moeten ze de wereld van repressie en maatschappelijke controle wel leren negeren. Ook Ruth leerde tussen de beperkingen van het leven in een dictatuur heen te laveren. Maar binnenskamers voltrekken zich wel degelijk kleine persoonlijke revoluties, die haar hoopvol stemmen. #thisisegypt2 maakt die veranderingen zichtbaar.

Ruth Vandewalle heeft tien jaar ervaring als correspondent, producer en researcher in Egypte en het hele Midden-Oosten. Voor de verslaggeving uit Syrië won ze in 2014 de Tegelprijs.

Regie: Floris-Jan van Luyn
Omroep: VPRO

Op deze pagina...

‘De revolutie speelt zich niet meer af op het Tahrirplein maar in de huiskamers’

© Ruth Vandewalle

Ruth Vandewalle

In gesprek met Ruth Vandewalle

Tekst: Anne van Blijderveen

In 2011 barstte de Arabische Lente los en kwam ook het Egyptische volk in opstand tegen hun overheid. Dit speelde zich af op het Tahrirplein in Caïro. Correspondent Ruth Vandewalle (1987) woont daar sinds 2009 om de hoek en maakte alles van dichtbij mee. Nu 10 jaar na de gebeurtenissen ziet ze de bui al hangen: media zullen het voornamelijk hebben over de slechte politieke situatie in het land en de “mislukte” Arabische revolutie. Daarom maakte ze #thisisegypt2. 

Ruth Vandewalle zou voor een jaartje in Caïro studeren, maar bleef doordat de revolutie losbarstte. Inmiddels woont ze er 11 jaar. ‘Van de revolutie is niets meer te merken in Egypte. De grote verandering zit ‘m er nu in dat jonge mensen totaal anders leven dan de vorige generaties. Ik wilde daarom een inkijk geven in de persoonlijke levens van mijn Egyptische vrienden.’ 

Beeldvorming
De Vlaamse correspondent geeft aan veel bezig te zijn met beeldvorming. ‘Het beeld dat in Europa wordt gecreëerd over het Midden-Oosten is vaak negatief en wordt vanuit een politiek kader gebracht; terroristische aanslagen, migrantenproblematiek en oorlogen. Dat komt ook omdat nieuws per definitie over uitzonderingen gaat. Je hoort alleen iets over een land als daar iets misloopt. Ik wil met #thisisegypt2 iets anders laten zien.’ Dat Europa eenzijdige berichtgeving krijgt over het Midden-Oosten wil niet zeggen dat de berichten niet waar zijn. Daar worstelde Vandewalle mee tijdens het maakproces. ‘Egypte is een dictatuur, maar dat betekent niet dat er geen gewone mensen zijn die gewone levens leiden.’

Om dat verhaal op een gelaagde manier te vertellen, werkte Vandewalle samen met Tessa de Vries en regisseur Floris-Jan van Luyn. ‘Floris-Jan heeft tien jaar lang in China gewerkt, wat ook een dictatuur is, en daardoor herkende hij die worsteling ook heel erg. Als je altijd in een democratie hebt geleefd, is het moeilijk om te begrijpen wat het leven in een dictatuur betekent en welke implicaties dat heeft. Mijn vrienden en ik hebben fascinerende en fantastische levens, maar er hangt altijd een onzichtbare zwarte wolk boven iedereen.’  

Tekst gaat verder na afbeelding

‘Wat ik zo bijzonder vind aan al mijn vrienden is dat zij allemaal hun eigen ding doen en vechten voor waar ze voor staan.'

© Stef Tijdink / Thisisegypt2

Generatiekloof
De magie van Egypte zit ‘m voor Vandewalle in de veelzijdigheid van het land. ‘Egypte is een eindeloos land. Op elke plek zou ik weer een ander Egypte kunnen laten zien.’ Daarbij inspireren haar vrienden haar ontzettend. ‘Wat ik zo bijzonder vind aan al mijn vrienden is dat zij allemaal hun eigen ding doen en vechten voor waar ze voor staan. Het kost hen vaak veel moeite om die dingen te doen binnen de politieke en culturele context waarin ze leven.’ Hoe Vandewalle die complexe context kon overbrengen op de Europese kijker hield haar soms wakker ’s nachts. ‘Ik vroeg me af of die wel zou gaan snappen hoe bijzonder en revolutionair het is wat mijn vrienden doen. Als volwassen vrouw op jezelf gaan wonen, is not done in Egypte. In vorige generaties gebeurde dit nooit. Voor ons westerlingen zijn dit verworven vrijheden, kun je je dan wel verplaatsen in hoe groots en ingewikkeld dit is? Dat vind ik spannend.’

Het zijn de op het eerste oog kleine, huiselijke dingen waarin Vandewalle de kiemen van de revolutie ziet groeien. Het zijn de mensen die alles op alles zetten om hun doelen te kunnen verwezenlijken en ondanks de tegenwind toch doorgaan en stapje voor stapje iets veranderen in het land. De revolutie speelt zich niet meer af op het Tahrirplein maar in de huiskamers van de gewone Egyptenaar. ‘Ik denk dat ik er met deze film er wel in geslaagd ben om te vangen waar veel van mijn generatiegenoten in Egypte staan en een heel persoonlijke inkijk te bieden in het land, tien jaar na Tahrir. Ik hoop dat ik de kijkers met deze film even kan meenemen naar mijn Caïro en zo hun beeld van Egypte kan verruimen.’

Meer over de Arabische Lente

Podcast '2Doc belt met Boeijen'

© 2doc.nl / vpro
Luister de podcast

Meer documentaires over Egypte