Close Up

Monobloc - Hoe een plastic stoel de wereld veroverde

AVROTROS

De plastic Monobloc terrasstoel is zó populair, dat veel mensen hem niet eens meer bewust waarnemen. Toch zijn er wereldwijd minstens een miljard van in omloop. De Duitse filmmaker Hauke Wendler gaat op reis om met kritische blik het succes van de stoel te onderzoeken en doet daarbij Afrika, India en Brazilië aan.

De monobloc plastic stoel is het best verkochte meubelstuk dat ooit heeft bestaan, bekend op elk continent, over alle landsgrenzen en sociale grenzen heen. Van de sloppenwijken van Brazilië en de mega steden van India tot de velden en savannes van Oeganda. Hoe heeft deze lelijke stoel de wereld veroverd en waarom?  

De bekroonde regisseur Hauke Wendler vertelt hoe deze stoel ons milieu en onze goede smaak ‘bedreigt’, maar tegelijkertijd invaliden blij maakt en welvaart brengt. Ook vertelt hij over de velen voor wie een stoel gewoon een stoel is en niets meer. Wendler brengt onze ultra complexe wereld terug tot de vraag: wat heb je in het leven echt nodig om gelukkig te zijn?  

In gesprek met designer Pierre Castignola

Tekst: Jaike Reitsema

Het zijn vaak de meest alledaagse voorwerpen die een inspiratiebron zijn voor designers, en de Monobloc is daarop geen uitzondering. De Franse Designer en fotograaf Pierre Castignola (1995) stond dit jaar op de Dutch Design Week in Eindhoven met zijn tentoonstelling ‘Plastic Fantastic’, waarvoor hij zich liet inspireren door de witte plastic tuinstoel. Wat vindt hij zo inspirerend aan de Monobloc? ‘De stoel is triest en fascinerend tegelijk’.

Wist je dat de Monobloc het meest verkochte meubelstuk op aarde is?
'Ik hoorde iemand eens zeggen dat er meer Monoblocs dan mensen zijn op aarde. Of het waar is weet ik niet, maar het trok wel mijn aandacht.'

Wat is er zo goed aan het design?
'De techniek is heel indrukwekkend, het is lastig om iets uit één stuk te maken. Dat is tevens de reden dat de stoel zo goedkoop is: er hoeft helemaal geen arbeid aan te pas te komen. Veel mensen vinden het triest dat een stoel vooral populair is omdat deze belachelijk weinig kost, maar ik vind het fantastisch. De Monobloc heeft het voor iedereen mogelijk gemaakt om zijn of haar tuintje in te richten.'

Veel mensen haten de stoel. Wat vind jij daarvan?
'Mensen zijn nooit neutraal over de Monobloc: ze haten het of ze vinden het geweldig. Voor mij is het heerlijk dat mensen zo’n sterke mening kunnen hebben over een stoel, als designer werk ik graag op het randje, daar waar het schuurt. Daarnaast projecteert iedereen diens emoties op de stoel. Het doet mensen denken aan de tuin van hun grootouders of aan kamperen in de zomer. Bij de Dutch Design Week vertelde een vrouw me dat de Monobloc haar altijd deed denken aan Saddam Hoessein. Blijkbaar was er niet lang voordat hij doodging een foto gemaakt van hem op een Monobloc stoel, en die foto had heel veel indruk op haar gemaakt.'

‘Beetje lullig om een stoel de schuld te geven van onze slechte instelling’

Waarom besloot je om de stoel te gaan herontwerpen?
'
Ik begon ermee als protest tegen het systeem van intellectueel eigendom. Ik merk al langere tijd dat het patenten systeem vaak niet in het belang is van makers, maar in dat van grote bedrijven die monopoly kunnen claimen. De Monobloc is het perfecte voorbeeld: niemand weet wie de stoel heeft ontworpen, en toch zijn er zo’n zes bedrijven die patent hebben op een andere variatie van de stoel. Patent aanvragen op iets wat je in de eerste plaats al niet hebt bedacht, zo hypocriet.'

Hoe komen je Monobloc-kunstwerken tot stand?
'Ik ben al sinds 2018 Monoblocs aan het verzamelen om eraan te knutselen. Ik houdt mijn ogen altijd open voor de meest afgeragde stoelen die ik op staat kan vinden. Ik vind het heel leuk om dingen die andere mensen hebben weggegooid, opnieuw waardevol te maken. Tijdens de lockdown maakte ik mijn eerste kunstwerk met gekleurde Monoblocs. Ik zag bij het afval vier groene stoelen opgestapeld staan. Ze zagen er echt oud uit, ik vermoed dat ze uit de jaren ’90 kwamen. Maar na het schoonmaken en opknappen zagen ze er weer verrassend goed uit. Ik heb ze alles vier gebundeld tot één gekke Monobloc, waar dan automatisch ook weer patent op valt.'

Veel mensen zien de Monobloc als hét symbool van onze wegwerpmaatschappij. Jij ook?
'Zo zie ik het niet. Het is goedkoop, maar wel een goed design. Je kan ze prima opknappen en opnieuw gebruiken, ook als ze beschadigd zijn. Toch gooien mensen ze achteloos weg. Beetje lullig om een stoel de schuld te geven van onze slechte instelling. Met mijn kunstwerken wil ik mensen daarover aan het denken zetten. Verder is het leuk om mensen met een frisse blik laten kijken naar de Monobloc. Zo kreeg ik te horen: ‘Dankzij jou ben ik de stoel weer leuk gaan vinden.’'

Meer docu's over de consumptiemaatschappij