In het kader van de veelbesproken documentaire 'Verward' zet 2Doc vier populaire complottheorieën voor je op een rij. Want ook Wills gedachtegoed sluit aan bij een "trendy" overtuiging.

Wat gelooft Will?

Will, de hoofdpersoon van ‘Verward’ gelooft dat hij een targeted individual is. Deze targeted individuals vormen samen een groep die allemaal geloven dat anderen hen groepstalken. Dit gaat als volgt in z’n werk: het slachtoffer van groepstalking zou elektronisch worden lastiggevallen of gemarteld met als doel hem of haar lichamelijk of geestelijk te doden.

De Nederlandse groep die zich hiermee bezighoudt, STOPEG (Stop Elektronische Wapens Stop Groepstalking), somt een hele lijst op waaruit je kan opmaken of je te maken hebt met groepstalking: zwarte katten op veel plaatsen, je verwarming of diepvries die aan en uitgaat, verkeer dat je blokkeert op elke hoek, mensen die gesynchroniseerd jou voorbijlopen en nog veel meer.

In de documentaire zie je ook dat Will dit soort voorvallen benoemt. Ook gelooft hij dat hij elektronisch wordt lastiggevallen: zijn onderbuurman zou met elektronische apparaten zijn gedachten lezen, hem beschieten en zijn gedachten besturen. Ook hier wordt er op de website van STOPEG weer een hele lange lijst met symptomen opgesomd.

Hieronder spreekt Will met Jos de Jager over een andere theorie van hem: 'orbs'. De manifestatie van overledenen die je als lichtgevende bolletjes ziet op foto's.

Socioloog Jaron Harambam (1983) die een tijd lang onderzoek deed naar complottheorieën vindt die van de targeted individuals opmerkelijk: ‘Psychologen zouden een man als Will classificeren op een schaal van paranoia en schizofrenie. Het grote verschil tussen paranoia en complotdenken is namelijk dat je bij paranoia als individu persoonlijke achtervolgingswaanvoorstellingen hebt en het wantrouwen bij complottheorieën juist gericht is op systemen in de maatschappij. En dat is lang niet altijd zo gek als we vaak denken. Het interessante aan de targeted individuals is dat paranoia en complotdenken hier weer samenkomen omdat deze mensen (online) een gemeenschap creëren, met een gedeelde cultuur, waar ze antwoorden vinden op de veelal vage klachten die ze hebben.’

Harambam wil benadrukken dat aanhangers van complottheorieën voor het overgrote deel niet lijden aan paranoia:‘Er zitten een hoop gezond denkende mensen tussen. Volgens henzelf zijn zij juist kritische denkers die niet met de massa meegaan’. Tijdens zijn onderzoek viel hem op hoe divers de groep complotdenkers is; jong en oud, links en rechts, rijk en arm, mensen van allerlei pluimage passeerden de revue. ‘Het idee dat er complotten zijn in de wereld is ook helemaal niet onaannemelijk. In het verleden zijn een aantal complottheorieën zelfs waar gebleken.’

Meer over 'targeted individuals'

  • Hoewel de groep targeted individuals redelijk recent is opgekomen, zijn er vier complottheorieën die juist nu grote aanhang vinden. Zowel in de krochten van het internet als in het maatschappelijk debat. Lees hier welke dat zijn.

    Vink je social media-cookies aan om de video's te kunnen zien.

    The Great Replacement

    ‘The Great Replacement’, ook wel ‘White Genocide’, is een theorie die op het moment veel aanhang vindt onder rechtse politici en rechts-extremisten. De man die vijftig mensen doodschoot in twee moskeeën in Christchurch, Nieuw-Zeeland, hing deze gedachtegang aan. Net als Robert Bowers, die man die elf mensen vermoorde in de Tree of Life synagoge in Pittsburgh. En de white supremacists scandeerden tijdens hun demonstraties in Charlottesville: ‘Wij zullen niet worden vervangen!’

    Wat houdt deze overtuiging in? ‘The Great Replacement’ is de vervanging van witte mensen door moslims, Afrikanen en Joden. Door massamigratie en door, vermeende, hogere geboortecijfers onder eerdergenoemde groepen, zouden witte mensen langzaam maar zeker een minderheid worden op hun eigen ‘witte grond’. Ze wijten deze ‘vervanging’ onder andere aan het feminisme. Want doordat witte vrouwen meer gericht zijn op een carrière baren ze minder kinderen. Hierdoor loopt het ‘witte ras’ gevaar op uitsterving, volgens de aanhangers van de theorie.

    Deze theorie leeft sterk in de Verenigde Staten, Europa, Australië, Nieuw-Zeeland en Zuid-Afrika. In Zuid-Afrika wordt vaker gesproken over ‘white genocide’ omdat ze het vermoorden van witte boeren zien als vooropgezette genocide. Terwijl maar 62 van de 20.000 moordslachtoffers die er elk jaar vallen een moord is die gepleegd wordt op een boerderij. In de andere landen is de term ‘The Great Replacement’ aangenomen, omdat dit wat beter te verkopen is. Deze term is populair gemaakt door de Franse schrijver Renaud Camus.

    Hoewel niet iedereen dit zegt, denkt een aantal rechts-extremisten dat ‘The Great Replacement’ wordt aangejaagd door de Joden. Of het nu de HIAS is, een Joodse organisatie die helpt bij het plaatsen van vluchtelingen in de Verenigde Staten of de Joods-Hongaarse miljardair George Soros die immigranten zou betalen om naar Westerse landen te vluchten.

    Cultuurmarxisme

    Het cultuurmarxisme is een term die verschillende betekenissen krijgt toegekend. De huidige, gangbare uitleg is dat cultuurmarxisme een manier van denken is waarbij je de maatschappij indeelt in twee groepen; aan de ene kant de onderdrukkers en aan de andere kant de onderdrukten. Het gaat hier dan om etnische, culturele en seksuele onderdrukking.

    Maar er is ook een complottheorie die onder deze term valt. Thierry Baudet, Paul Cliteur, Andrew Breibart, maar ook Anders Breivik geloven hierin. Zij denken dat er vanuit Brussel een complot is beraamd om de Europese cultuur en tradities te gronde te richten. Denk hierbij vooral aan het respect voor God, het vaderland, en het gezin. Feministen, LHBTI-activisten, anti-racismeactivisten proberen dit alles onderuit te halen om zo een socialistische heilstaat te stichten waar er niks overblijft van het oude, witte Europa. Dit blijkt uit het feit dat deze groepen een afkeer hebben van de natiestaat, dat ze de Derde Wereld verheerlijken en omdat ze lijden aan het hulpverleningssyndroom. Het is een linkse-elite die het gemunt zou hebben op onze Joods-christelijke samenleving, die voornamelijk via universiteiten hun cultuurmarxistische ideeën verspreiden. Extreemrechtse personen wijten hier onze multiculturele samenleving, de seksuele revolutie en onze westerse zelfhaat aan.

    Wat het nog “dubieuzer” maakt voor hen is dat de mannen die het cultuurmarxisme geïntroduceerd zouden hebben in Amerika de twee Duits-Joodse filosofen Theodor Adorno en Max Horkheimer zijn.

    Flat Earth Theory

    Een theorie die op het oog wat minder serieus lijkt is de ‘Flat Earth Theory’. Deze werd aan het begin van de 19e eeuw ontwikkeld door uitvinder Samuel Birley Rowbotham. Hij baseerde zijn theorie voornamelijk op Bijbelpassages. Maar het opvallende is dat het aantal mensen dat hierin gelooft vandaag de dag groeit. In Amerika gelooft 2 procent van de Amerikanen, ook bekende Amerikanen als B.o.B., dat de aarde plat is in plaats van een bol. Volgens de ‘flat earthers’ is het een soort planetarium met een platte cirkel als onderkant. De Noordpool is het midden en Antarctica omringt de aarde met ijswanden zodat we er niet vanaf vallen.

    Leden van de Flat Earth Society geloven ook niet in zwaartekracht. Eb en vloed zouden elkaar niet afwisselen door de aantrekkingskracht van de maan, maar door een magneet in de aarde. De seizoenen vinden plaats doordat de zon om de aarde draait in plaats van andersom. Het is wat minder duidelijk wat de flat earthers met deze theorie willen bereiken of aankaarten. In tegenstelling tot bovenstaande complottheorieën.

    Wat wel opvalt is dat flat earthers aangeven dat deze theorie hen een nieuw soort bestaansrecht geeft. Want als de aarde een planetarium is dan zit er, volgens Mark Sargent een van de frontmannen van de beweging, iemand achter die groter en beter is dan wij. Hij noemt het niet God, maar ziet er wel een opperwezen in. De organisatie ontkent ook dat hun ideologie verband houdt met een religie, maar vervolgens geven ze als rede bij de vraag ‘waarom zouden mensen liegen over de vorm van de aarde?’ de volgende: om de waarheid van de Bijbel te verbergen.

    Andere redenen die ze geven waarom mensen zouden liegen over de vorm van de aarde lopen uiteen. Als eerste zeggen ze dat deze mensen hun legitimiteit willen bewaren; tijdens de Koude Oorlog zou de maanlanding gefaket zijn. Kort daarna begrepen ze dat ze niet naar de maan konden omdat de aarde plat was. Zouden ze dat toegeven, dan zouden overheden een probleem hebben, volgens The Flat Earth Society. Als laatste zouden mensen erover liegen om macht en geld te vergaren: ruimtebudget opsparen en het volk de grondstoffen van Antarctica ontzeggen, zodat zij de macht en rijkdom behouden.

    Anti-vaccinatiebeweging

    Een heel nieuwe beweging en eentje die zich niet in de schaduwen afspeelt, is de anti-vaccinatiebeweging. Waar vroeger alleen gereformeerden hun kinderen niet lieten inenten om principiële redenen, zijn nu ook hippe ouders uit de Randstad bang voor de uitwerking van een vaccinatie.

    Argumenten als ‘als we die vaccinaties nodig hadden, had de natuur ons die bescherming wel gegeven’, ‘ik laat mijn kind niet vol chemische troep spuiten’ en ‘kinderen kunnen autisme krijgen van vaccinaties’ komen hierbij aan bod. De laatste is een hele hardnekkige, gebaseerd op een bij elkaar verzonnen onderzoek uit 1998.

    Op de website Stichting Vaccinvrij staat dat zij het vertrouwen hebben verloren in de Rijksvaccinatieprogramma en het Rijks Instituut voor Volksgezondheid en Milieu. Ze denken dat vaccinaties worden gepusht door grote farmaceutische bedrijven om geld in het laatje te brengen en dat de burger daarom voor de gek wordt gehouden.

    Ook schrijven ze dat vaccines om economische redenen zijn ingevoerd, niet om medische. Zieke kinderen houden namelijk moeders van de werkvloer. En omdat de vaccinatiegraad wereldwijd daalt, zouden grote bedrijven en overheden in paniek raken omdat ze veel geld erin hebben geïnvesteerd. Daarom wordt er gesproken om vaccineren verplicht te stellen en niet omdat het een gevaar is voor de samenleving.

    Complotdenken in de media

    Bronnen

    1. Ali, W. (2019, 15 maart). The Roots of the Christchurch Massacre. Geraadpleegd op 25 maart 2019, van The New York Times.
    2. Anderson, S. (2019, 22 maart). The twin hatreds. Geraadpleegd op 25 maart 2019, van The Washington Post.
    3. Boudry, M. (2019, 11 januari). Het spook van de cultuurmarxisten bestaat. Geraadpleegd op 26 maart 2019, van NRC.
    4. Bowles, N. (2019, 18 maart). ‘Replacement Theory,’ a Racist, Sexist Doctrine, Spreads in Far-Right Circles. Geraadpleegd op 25 maart 2019, van The New York Times.
    5. Breebaart, L. (2018, 29 april). Karl Marx had weinig met kunst en cultuur. Wat ís dus cultuurmarxisme? Geraadpleegd op 26 maart 2019, van Trouw.
    6. Korving, D., & Tielbeke, J. (2017, 6 september). Een complottheorie voor paranoïde rechts. Geraadpleegd op 26 maart 2019, van De Groene Amsterdammer.
    7. Manjoo, F. (2019, 20 maart). The White-Extinction Conspiracy Theory Is Bonkers. Geraadpleegd op 25 maart 2019, van The New York Times.
    8. Moorman, M. (2019, 22 maart). Het gebaar dat de verdachte van de aanslag in Nieuw-Zeeland maakte: een handgebaar van een moordenaar. Geraadpleegd op 25 maart 2019, van de Volkskrant.
    9. National Geographic. (2019, 16 januari). Flat Earth vs. Round Earth | Explorer [Video]. Geraadpleegd op 26 maart 2019, van National Geographic.
    10. Shaun. (2017, 9 juli). The Great Replacement Isn't Real - ft. Lauren Southern [Video]. Geraadpleegd op 25 maart 2019, van Shaun.
    11. The Flat Earth Society. (z.d.-a). FAQ. Geraadpleegd op 26 maart 2019, van The Flat Earth Society.
    12. The Flat Earth Society. (z.d.-b). About. Geraadpleegd op 26 maart 2019, van The Flat Earth Society.
    13. Vermaas, P. (2018, 9 januari). Nieuw onderzoek: een op de tien Fransen gelooft dat de aarde plat zou kunnen zijn. Geraadpleegd op 26 maart 2019, van NRC.
    14. Webb, R. (2019, 24 maart). NZ’s South African community needs to stop peddling the myth of white genocide. Geraadpleegd op 25 maart 2019, van The SpinOff.
    15. Zondag met Lubach. (2016, 23 oktober). Vaccineren - Zondag met Lubach (S05) [Video]. Geraadpleegd op 26 maart 2019, van Zondag met Lubach.