Makers van Morgen

Zomer in Srebrenica

VPRO

Rob Zomer diende in 1995 als Dutchbatter in Srebrenica tijdens de oorlog in voormalig Joegoslavië. Veertien jaar later besloot hij zijn leven in Nederland achter zich te laten en zich, ondanks de gruwelijke oorlogsherinneringen, met zijn gezin in Srebrenica te vestigen. Toon Westra en Thijs Beukers zochten hem op en maakten een documentaire over hem. Hoe vergaat het hem als oorlogsveteraan in het voormalige conflictgebied en waarom wil hij zich juist daar vestigen?

Locaties
Zoek naar docu’s op thema

Door: Stefan Kruszel

Summertime
In het tweede jaar van hun studie aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht kregen Westra en Beukers de opdracht ‘iets’ te doen met het nummer Summertime. Toen zagen ze Rob Zomer in een uitzending van Pauw & Witteman. De link tussen het nummer van George Gershwin en Rob’s achternaam was snel gemaakt. “Binnen ‘no time’ hadden we een afspraak om bij hem langs te gaan bij zijn sleutelbedrijf in Haarlem.” vertelt Toon. Ze maakten vervolgens in Nederland een item van tien minuten over hem, maar de twee jonge makers waren niet voldaan. “We hadden het gevoel dat we meer over hem konden vertellen, maar daarvoor moesten we naar Srebrenica.”

Ze besloten om er hun afstudeerproject aan te wijden. Aangezien de HKU maar weinig geld ter beschikking stelde moesten Toon en Thijs zelf geld bijleggen. Uiteindelijk draaiden ze vervolgens in de drieënhalve week dat ze in Srebrenica waren de hele film. De begeleidingsmuziek in de film werd gemaakt door een collega-student van de HKU, Ben Wallet. Ter inspiratie beluisterden de makers vijfentwintig cd’s met Slavische muziek.

Rob Zomer als Dutchbatter in Srebrenica

De val van Srebrenica
In de documentaire schetst Rob Zomer vanuit de voormalige compound de schrijnende situatie waarin de Dutchbatters en de vluchtelingen destijds verkeerden. Nadat de enclave in Srebrenica viel moesten hij en zijn collega’s halsoverkop het gebied verlaten. Zomer vertelt dat zij in eerste instantie niets wisten van de genocide die er daarna plaatsvond. Pas later hoorden hij en zijn collega’s dat ruim achtduizend Bosnische moslimmannen waren vermoord door Bosnische Serviërs.

Rob Zomer met zijn buurvrouw

Maar de documentaire laat ook zien hoe Rob Zomer met zijn buren een bestaan probeert op te bouwen in Srebrenica. Hoewel de herinneringen aan de oorlog bij veel mensen nog vers in het geheugen liggen, wordt hij door de lokale gemeenschap met open armen ontvangen. Dit is ook wat de makers van de documentaire willen vertellen met de film. “De mensen in Srebrenica hebben ondanks de geschiedenis hun leven weer opgepakt en proberen met elkaar verder te leven.” Zegt Toon Westra.

Verwerkingsproces
Natuur, rust en bergen – dit waren de beweegredenen voor Rob Zomer om zich in dit gebied te vestigen. Hij had naar eigen zeggen net zo goed een andere plek op aarde kunnen uitzoeken die aan deze voorwaarden voldeed. Toon Westra denkt echter dat het misschien toch ook te maken zou kunnen hebben met het verwerkingsproces van de oorlog. “Ik kan me voorstellen dat het wel meditatief werkt om naar dit gebied terug te komen. Zomer krijgt ook nog regelmatig andere veteranen op bezoek die hun sores uit die tijd proberen te verwerken. En hij heeft op dat gebied ook veel voor hen betekend.”

Toon Westra (1983) heeft samen met Lars Berg een mediabedrijf genaamd ‘Motion Identity’. Zij hebben zich gespecialiseerd in het maken van bedrijfspromo’s en VJ shows en werken veel voor onder andere het ‘Nederlands Instituut voor Beeld & Geluid’. Westra maakte eerder de documentaires 'Kraken, waarom niet' en 'Machine van de Nacht' waarmee hij het Nederlands Online Filmfestival won. Daarnaast is Westra bezig met de voorbereidingen voor een nieuwe documentaire die zich zal afspelen in Zuid-Afrika. Thijs Beukers (1983) werkt als freelance cameraman voor diverse projecten, maar wil zich langzaam gaan toeleggen op een bestaan als boer.

Meer documentaires over Srebrenica