De kindsterretjes van vroeger

Kalverboer ziet momenteel bij jonge kinderen en pubers dat ze veel stress ervaren. ‘Die druk wordt bepaald doordat ze in alles de lat hoog leggen. Niet alleen in hoe ze zich op social media presenteren, maar ook hoe ze het op school doen.’ Hierbij moeten we volgens haar de rol van de ouder niet onderschatten. ‘Zo’n vijftig jaar geleden nam het huishouden meer tijd in beslag omdat er bijvoorbeeld geen wasmachine was, waren de gezinnen groter en voedden kinderen elkaar ook op. Dat is nu niet meer zo en zorgt voor meer druk. Dat ene kind dat er komt, moet wel het perfecte kind zijn.’

De film deed haar ook denken aan de kindsterretjes van vroeger. ‘En daar is het over het algemeen niet goed mee afgelopen. Wat je nu ziet is dat er veel onbekende kinderen in de aandacht staan. Onze samenleving is natuurlijk ook ontzettend veranderd, net als onze opvatting van privacy.’ Kalverboer zegt dat het lastig is om de impact te meten van op deze manier in de aandacht staan, omdat we er nog maar weinig over weten. ‘Het is een eenzijdige manier van aandacht, omdat het allemaal gericht is op zo goed en zo mooi mogelijk.’

Tegelijkertijd maakt ze zich niet alleen maar zorgen als ze de film bekijkt. In 2016 deed ze een kinderrechtentour door Nederland en liet 1400 kinderen een vragenlijst invullen over hun kwaliteit van leven. Een paar honderd kinderen zeiden meer aandacht van hun ouder te willen. ‘In de film zegt een ouder dat hij het moeilijk vindt om contact te hebben met zijn dochter. Dit is natuurlijk wel een manier om aandacht te geven. Dat ligt anders als er echt een soort businessmodel aan ten grondslag ligt en je moeder ook je manager is. Dan wordt er voortdurend geschakeld tussen de ene en de andere rol.’

Tekst loopt door onder de afbeelding.

Professioneel vloggen als kinderarbeid?

Het viel de Kinderombudsvrouw op dat de jonge vloggers een heel ander gezicht opzetten als de camera loopt. ‘Maar aan de andere kant doen kinderen natuurlijk ook wel eens toneelstukjes met elkaar als ze samen spelen.’ Het grote verschil met vloggen is volgens haar dat dit toneelspel een creatief proces is waar een kind uit kan stappen als het er genoeg van heeft of iets anders wil gaan doen. Ouders moeten volgens Kalverboer niet uit het oog verliezen dat kinderen geen winstobject zijn. ‘Als ouders afhankelijk zijn van hun kind voor het inkomen, dan gaan er andere dingen meespelen.’

Ze mist in de film het perspectief van het kind. ‘Als de kinderen niet zo door hun ouders begeleid waren geweest, waren de kinderen uit de docu waarschijnlijk niet zo intensief gaan vloggen. Ik zou de kinderen willen vragen of het ten koste gaat van andere dingen. Dus als je naar kinderrechten kijkt: hebben ze genoeg vrije tijd, genoeg slaap en tijd voor sociale contacten?’

Op de vraag of het vloggen in de film onder kinderarbeid valt, vindt Kalverboer het moeilijk om antwoord te geven. ‘Ik hoor een van de ouders zeggen dat ze er drie à vier dagen per week mee bezig zijn. Als de ouder er het grootste deel van de tijd in steekt en het kind alleen een uurtje bezig is met het opnemen van een vlog, valt het met kinderarbeid nog wel mee. Maar de tijdsinvestering blijft voor mij onduidelijk. Ik denk dat alle ouders in de film dol op hun kind zijn en de intentie hebben om het kind echt plezier te laten hebben. Maar ik denk wel dat ouders kritisch moeten zijn op zichzelf: Is dit nog leuk voor mijn kind of is dit vooral leuk voor mij? Als ik een ouder hoor zeggen dat ze na schooltijd kijkt of haar kind tijd heeft om mails door te nemen, dan denk ik: Dit is iets wat je met je zakenpartner doet. Dit is gewoon werk.’

Tekst loopt door onder de afbeelding.

Schending van kinderrechten

Of er kinderrechten worden geschonden bij het vloggen, is lastig te beoordelen. Het is een grijs gebied volgens haar, want wat maakt dat iets werk is? ‘De peuter in de film zegt: Ik heb het al gezegd, als haar moeder weer begint met filmen. Ondertussen is ze ook heerlijk aan het kliederen, dus misschien heeft ze niet eens door dat ze aan het werk is.’

Het is volgens Kalverboer niet altijd slecht voor kinderen om taakjes te hebben. ‘Je leert daarmee ook dat je je soms moet inspannen om iets voor elkaar te krijgen. Maar dat inspannen moet niet de boventoon voeren en je moet je breed kunnen blijven ontwikkelen.’

Het is dus belangrijk om als ouder te checken of het vloggen, of een andere activiteit waar je kind intensief mee bezig is, niet teveel verplichtingen schept. ‘Ook moet het kind er mee kunnen stoppen op het moment dat het er genoeg van heeft, zonder dat er financiële consequenties aan zitten. ‘Vader of moeder moet niet instorten omdat het leven dan geen betekenis meer heeft. Kinderen zijn ontzettend loyaal naar hun ouders en er heel erg op gericht om het ouders naar de zin te maken. Als ouder is het misschien niet leuk als je kind niet meer naar pianoles wil, maar als je niet het talent of interesse hebt om verder te gaan, dan is het klaar.’