2Doc kort:

Zouden ze het weten

VPRO

De Belgische juf Magalie was 23 jaar toen ze onterecht beschuldigd werd van kindermisbruik. Na zes jaar probeert Magalie opnieuw om juf te zijn. Waar vind je de kracht om door te gaan als de maatschappij zijn oordeel al klaar heeft? Gaat het haar ondanks alles lukken?

Zouden ze het weten gaat over Magalie’s eerste jaar terug voor de klas. Hoe pak je de draad weer op nadat je leven kapot is gemaakt door valse beschuldigingen? Hoe overwin je je eigen demonen? Magalie probeert bij zichzelf te blijven en vast te houden aan haar dromen, terwijl iedereen zijn mening over haar klaar heeft. Een intiem portret waarin de impact van een onterechte beschuldiging duidelijk wordt.

Magalie: 'Er zijn mensen die meegaan in dat verhaal en je echt kapot willen maken. Je volgt het ook op sociale media en op Facebook en de reacties die mensen daar op zetten moet je eigenlijk niet lezen… Maar ik deed dat dan toch. En de reacties die je dan soms krijgt dat is echt, dat is echt niet normaal.'

'Ik heb ook constant de angst dat mensen mij gaan herkennen en daar iets mee gaan doen. Dat ze voor de deur zouden staan, of gewoon op straat zouden zeggen: O, dat is die juf die die kinderen heeft aangerand, we gaan haar nu afmaken. En dan denk je: kan ik wel naar buiten, is dat wel een goed idee?'

Regie: Kim Faber
Omroep: VPRO

‘Magalie had alles al meegemaakt, iedereen had haar al in twijfel getrokken. Nu vertelt ze haar eigen verhaal.’

In gesprek met regisseur Kim Faber

Tekst: Kitty Munnichs

Kim Faber was op zoek naar een verhaal over valse beschuldigingen en stuitte op het verhaal van de Vlaamse kinderjuf Magalie. Magalie stond net één jaar voor de klas toen ze werd beschuldigd van seksueel misbruik van de kinderen die ze les gaf. De ouders waren woest, dreigden haar kapot te maken. Magalie werd vrijgesproken maar de zaak liet diepe wonden in haar achter. In Zouden ze het weten vertelt Magalie haar verhaal.

2Doc.nl spreek met regisseur Kim Faber: 'Ik was direct door haar verhaal gegrepen.'

Kim Faber

Waarom wilde je van dit perspectief een film maken?
‘Ik vind het heel interessant hoe snel wij mensen oordelen, vooral ook op social media. Deze interesse werd aangewakkerd door de #MeToo beweging. In grote facebookgroepen gaan mensen helemaal los: ‘die verkrachter moet opgesloten worden!’. Het is heel goed wat dat allemaal heeft losgemaakt. Maar je zag ook hoeveel namen er ongefundeerd rondgingen op internet: ‘die heeft dit gedaan, die heeft dat gedaan!’ Je zou daar natuurlijk zomaar een onschuldige naam tussen kunnen gooien en die persoon zou dan direct als schuldig gezien worden. Dat fascineerde mij. Ik wilde onderzoeken wie dan die persoon is die onterecht wordt beschuldigd, en wat zulke beschuldigingen met iemand doen.’

Hoe kwam je met Magalie in contact?
‘Eerst ben ik in Nederland op zoek gegaan naar een onschuldig iemand die op social media aan de schandpaal genageld was. Ik wilde specifiek een zededelict belichten omdat dat vaak veel emoties oproept. Ik sprak met een aantal mannen maar eigenlijk wilde niemand van hen hun verhaal doen, ook niet anoniem, ook niet alleen in audio. Ze waren bang dat er, als ze hun verhaal vertelden, toch mensen zouden zeggen ‘je bent verdacht geweest dus je zal het toch wél hebben gedaan. Waar rook is, is vuur.’

Ik wilde bijna mijn research opgeven toen ik op het verhaal van Magalie stuitte. Ze was 23 toen ze beschuldigd werd van het seksueel misbruiken van de kinderen die ze les gaf Dat was aan het einde van haar eerste jaar als juf. Dat greep me direct aan. Ik heb haar toen, ironisch genoeg, een berichtje via Facebook gestuurd. Na twee weken reageerde ze en zei ze dat ik haar kon bellen.'

'Soms als ik haar audiodagboekfragmenten luisterde dacht ik echt 'o lieverd, hoe kan ik je helpen?''

Kim Faber

Wilde ze direct meewerken?
‘Ja, eigenlijk wel. Nadat we lang hadden gebeld ben ik naar Antwerpen gegaan. We hadden gelijk een goede klik en ze stond helemaal open voor het maken van de film. Ze had zoiets van ‘ik heb alles al meegemaakt, iedereen heeft me al in twijfel getrokken. Ik ben nu officieel vrijgesproken en dát is het verhaal wat ik wil vertellen.’ Ook wilde ze laten zien hoe diep haar wonden zijn. En hoewel ze op het moment dat we elkaar voor het eerst ontmoette dacht dat ze het grotendeels verwerkt had, zie je in het laatste deel van de film dat dit toch anders blijkt te zijn.’

Haar verhaal is behoorlijk heftig. Hoe was het voor jou om daar een film over te maken?
‘Ik wist van te voren natuurlijk dat dit een zwaar onderwerp is. Maar soms raakte haar verhaal me toch behoorlijk. Ik had met Magalie afgesproken dat ze mij audiodagboekfragmenten zou sturen, soms vroeg ik er specifiek naar, soms deed ze dit spontaan. Ik ontving haar berichten dan via WhatsApp, soms laat in de avond of vroeg in de ochtend. Soms als ik ze luisterde dacht ik echt ‘o lieverd, hoe kan ik je helpen?’ Vooral het fragment waarmee de film ook eindigt. Ik ging bijna meehuilen.’

Je gebruikt een opvallende en poëtische stijl. Waarom koos je hiervoor?
‘Ik wilde mezelf uitdagen om op zoek te gaan naar andere stijlen dan het ‘redelijk brave’ wat ik hiervoor deed. Ik wilde verder kijken. Zo ging ik experimenten met de audiodagboekfragmenten en filmden we op verlaten locaties. En door corona moesten we nog alternatiever gaan denken…’

'Je kunt beredeneren dat je hoor en wederhoor moet toepassen als maker, maar ik denk dat de ouders al genoeg hun kant van het verhaal hebben verteld in de media'

Kim Faber

In de film vertel je het verhaal vanuit het perspectief van Magalie, en niet uit dat van de ouders of kinderen. Waarom koos je daarvoor?
‘Ik wilde een verhaal vertellen over wat het met je doet om vals beschuldigd te worden. Ik wilde me daarom alleen focussen op het verhaal van Magalie. Ik heb er niet over getwijfeld om ook de ouders te spreken. Je kunt beredeneren dat je hoor en wederhoor moet toepassen als maker, maar ik denk dat de ouders al genoeg hun kant van het verhaal hebben verteld in de media.’

Snap je dat de ouders van de schoolkinderen in hoger beroep gingen?
‘Ja, natuurlijk. Als je als ouder overtuigd bent dat je kind is misbruikt… Magalie snapt dat zelf ook. Als je denkt dat je kind iets is aangedaan dan haal je alles uit de kast.’

Hoe gaat het nu met Magalie?
‘Op zich wel goed. Ze is nu echt helemaal uit het onderwijs. Hoewel, deze week zei ze dat ze het toch ooit nóg een keer wil gaan proberen. Een paar maanden geleden was het ‘nee, nooit meer’. Inmiddels werkt ze parttime voor de gemeente Antwerpen, een rustig baantje wat ze eigenlijk wel fijn en relaxt vindt. Ze is net 30 geworden, is getrouwd en heeft een klein kind.’

Bespreking Helmut Boeijen 'Zouden ze het weten'

Juf Magalie brengt de klas op orde. Ze zet de stoelen op hun plek, verdeelt het leermateriaal en doet de gordijnen open in een leeg klaslokaal. September 2019. Een nieuw schooljaar staat voor de deur. Het is een bijzondere gelegenheid voor de Vlaamse onderwijzeres. Na een afwezigheid van zes jaar keert ze terug in de klas. ‘Zal ik weer zo spontaan kunnen zijn als eerst of niet?’ vraagt ze zich hardop af. ‘Niet te weten wat er gaat komen, bezorgt mij heel veel stress. Gaan de ouders beginnen over mijn verleden? Misschien hebben ze me al gegoogeld?’

Lees meer...

Tijdens het trainen in een boksschool dwalen haar gedachten zes jaar terug in de tijd, toen ze nog kleuterjuf was op basisschool De Blokkendoos in Antwerpen. ‘Ik ga haar doodmaken als er iets met mijn dochter is gebeurd’, schreeuwde een uitzinnige moeder. ‘Jullie kinderen worden verkracht en jullie moeten toekijken’, brulde een bijna nóg bozere vader. En Magalie Alpaerts zat alleen in haar klas. Iemand van school raadde haar aan om ziekteverlof op te nemen, vertelt ze in Zouden Ze Het Weten. Recht in de camera, kwetsbaar. ‘Ik had echt zoiets van: Nee. Ik laat me echt niet naar huis sturen door een paar ouders die onzin uitkramen.’

En nu, na jaren van strijd en persoonlijke misère, is er een school die haar de kans geeft om weer voor de klas te staan. Magalies eerste ervaringen lijken positief. ‘Het zijn kinderen die graag komen knuffelen’, zegt ze in het audiodagboek, waarmee haar herstart in het onderwijs wordt ingekaderd. ‘En op zich was het niet zo moeilijk om dat weer toe te laten.‘ Toch zal ze in deze indringende korte documentaire van Kim Faber beslist haar peren nog zien. Het verleden laat zich nu eenmaal niet zomaar afschudden.

De dramatische gebeurtenissen op De Blokkendoos roepen ook vragen op: waarom werd juist Magalie destijds onderwerp van wilde verhalen? En in hoeverre hielden die ook verband met de achtergrond van de betrokken ouders, die vrijwel allemaal van allochtone afkomst lijken? Faber laat die vragen boven de markt hangen en zoomt in op de gevolgen van een onterechte beschuldiging van seksueel misbruik.

Kun je daarvan ooit loskomen? In de dagelijkse praktijk: via de verhalen die altijd zullen rondzwerven op het internet. En in je eigen hoofd, waar de beschuldigingen ook nog jarenlang kunnen naijlen. Het zit allemaal vervat in de dramatische beelden van Magalie, die door het raam van dat lege klaslokaal naar buiten tuurt, naar de wereld waarin boze tongen van alles over haar beweren.

'Zouden ze het weten' in de media

Meer documentaires van Kim Faber