Overleven
‘Alle kinderen in het David-gezin werden aangemoedigd om het podium op te gaan, behalve Heintje. Ze was de jongste en het verhaal gaat dat haar vader tegen haar zei ‘jij bent zo lelijk, maak me niet te schande’. En eerlijk is eerlijk, ze was ook geen schoonheid, maar het was wel een vrouw waarbij je direct de slappe lach kreeg. Ze was ontzettend getalenteerd in zowel zang, acteren als cabaret. Ondanks het minderwaardigheidscomplex dat ze aan haar vader en beroemde broer overhield, ging ze toch steeds weer het podium op. En ook niet zonder resultaat: in de jaren ’20, ’30 en een tijdje na de Tweede Wereldoorlog zat ze in de top 10 van bekendste Nederlandse artiesten. Het meest furore maakt ze in Amsterdam, waar ze naartoe verhuist met haar man en moeder. Het veranderde haar repertoire niet. Ze had altijd de lach aan haar kont, in Rotterdam en in Amsterdam.

Vlak voordat de oorlog aanbreekt, overlijdt haar broer Louis. Tijdens de oorlog duikt ze onder en dat loopt voor haar goed af. Dat is heel bijzonder als je ziet dat 76 procent van de Nederlandse Joden is vermoord. Waarschijnlijk heeft haar bekendheid daarbij geholpen. Want bij onderduikadressen was je heel afhankelijk van waar je terecht kwam. Er werd soms grof geld betaald voor een plek en als je dat niet meer had, gebeurde het dat je op straat werd gezet. Heintje Davids verliest al haar familie en veel vrienden door de oorlog, haar hele Joodse wereld is in elkaar gestort, haar oude buurt is platgebombardeerd en alleen de variétéwereld staat nog overeind. Ze heeft, net zoals veel Joden uit die tijd, nauwelijks gesproken over de oorlog en wat al die verliezen met haar deden. Ze is gewoon direct weer aan de slag gegaan. Het is typisch voor crisistijden dat mensen willen lachen en ‘er even uit willen’ en als zij iets kon was dat mensen aan het lachen maken. Dus ze stond zo weer op het podium. Ik denk dat haar toneelspel ook een manier was om niet met haar eigen “sores” bezig te hoeven zijn.'

Tekst gaat verder na afbeelding

Inspiratie
‘Ik ben heel blij dat Claudia de Breij nu een voorstelling over haar heeft gemaakt, want het enige waar zij nog om bekend staat is de term ‘het heintjedavidseffect’; wat slaat op iemand die steeds afscheid neemt en dan weer terugkomt. Ze nam in 1954 voor het eerst afscheid, maar maakte al snel weer een comeback en deed dit zo nog een aantal keer. Naar mijn idee had dat met twee dingen te maken: ik denk dat ze het podium echt miste en dat er ook een enorme leegte was als ze niet optrad. Haar identiteit was namelijk zo verweven met het Jodendom en met de variétéwereld, maar van de Joodse gemeenschap was niets meer over. Als je het optreden dan opgeeft, blijft er niks meer over. Daarbij had ze ook vaak geldproblemen, er bestond toen nog geen artiestenpensioen. Steeds als ze terugkwam werd er goed op haar gereageerd, dus ik denk dat dat ook wel aanmoedigde om terug te komen.

Ik heb overwogen om een boek over Heintje Davids te schrijven, want ik vind haar heel inspirerend. Ze had haar hele leven het gevoel niet genoeg te zijn en toch ging ze gewoon door. Dan ben je toch gewoon een stoer wijf? Ik herken ook wel iets in haar. Toen ik jong was zei een onderwijzer tegen mij dat ik beter iets met mijn handen kon gaan doen en ‘goed achter een kassa’ paste. Nu heb ik bijna m’n tweede master gehaald nadat ik op m’n 55e voor het eerst naar de universiteit ging. Heintje Davids was daarbij een inspiratiebron voor mij: zet gewoon door ook al zegt de omgeving dat je het niet kunt. Haar drive bewonder ik enorm. Ze is het waard om herinnert te worden.’