Dat wilde ik inderdaad ook vragen: is klimaatangst, -depressie of eco-anger eigenlijk iets ergs?
Helmink: ‘Het is normaal dat als je je verdiept in de klimaatcrisis dat het iets met je doet. Nu is het wel zo dat angst en depressie je kunnen verlammen en dat geeft een naar en eenzaam gevoel. Maar het kan ook een hele goede motor zijn voor verandering. Uit een wetenschappelijk artikel uit Australië bleek zelfs dat eco-anger juist helpt. Vanuit boosheid is de stap naar gedragsverandering veel kleiner. Je gaat makkelijker handelen naar je waarden. Alleen is het wel zaak dat je die boosheid constructief gebruikt, want anders zorgt het alleen maar voor een kloof tussen jou en anderen. Greta Thunberg is een goed voorbeeld van iemand die haar boosheid constructief weet te gebruiken.’

Wortelboer: ‘Ik zou zelfs willen zeggen dat het veel zorgelijker is als de klimaatcrisis je koud laat. Ik vind het heel goed dat er nu labels zijn om de gevoelens te benoemen die je hebt rondom het klimaat, dan kun je het bespreken met anderen en dat maakt het direct minder eenzaam. Klimaatwetenschappers schrijven al dertig jaar over de komende klimaatcrisis en het schijnt dat veel van hen aan depressies lijden of hebben geleden. In de jaren ’80 en ’90 was nog bijna niemand met dit onderwerp bezig, dus het was een heel eenzaam schreeuwen in de woestijn.’

Denken jullie dat klimaatangst en -depressie erger heerst onder tieners? Zoals bij de tieners en twintigers in de docu’s I Am Greta en We Are Fucked te zien is?
Helmink: ‘Zoals ik al zei, is het normaal dat het wat met je doet als je je verdiept in de klimaatcrisis. Alleen is het bij tieners zo dat zij meer moeite hebben met het reguleren van hun emoties. Het puberbrein is emotioneel sterk aan het ontwikkelen, maar rationeel nog wat minder. Als je dan veel negatieve nieuwsberichten over je heen gestort krijgt, wordt dat lastiger gereguleerd in een jong brein.’

Wortelboer: ‘Kinderen leren dat dieren doodmaken en de natuur vervuilen niet mag en toch zien ze volwassenen allebei die dingen doen. Vervolgens hoor je over klimaatverandering en ook daar grijpen volwassenen niet in. Ik denk dat ze dan het vertrouwen in volwassenen kunnen verliezen. Dat is heel shockerend en verwarrend. Dat is mogelijk ook een reden waarom zij deze gevoelens sterk ervaren. Greta benoemt dit ook in haar speeches: ‘jullie praten alleen maar, jullie doen niks’.’

Tekst gaat verder na afbeelding

Wat adviseren jullie aan iemand die lijdt aan klimaatdepressie of -angst?
Helmink: ‘Ik heb hier een Stepped Care-plan voor dat uit vijf stappen bestaat. Het is niet wetenschappelijk onderbouwd, maar gebaseerd op mijn eigen ervaringen. Bij stap 1 ga je aan de slag met het onderwerp, dus: luister een podcast, kijk een film of lees een boek over klimaatverandering. Bezig zijn met wat erin je hoofd zit, is al beter dan alleen maar piekeren. Stap 2 is met gelijkgestemden in gesprek gaan. Dan voel je je minder alleen. Stap 3 is in groepsverband iets gaan ondernemen; volg workshops over dit onderwerp, ga samen afval opruimen of zoals wij een website bouwen. Dit is de belangrijkste stap want dan ga je van doemdenken naar doedenken en dat geeft je meer controle. Stap 4 is om coaching te nemen. Als je na deze stappen je je nog steeds heel depressief voelt, is het belangrijk om een psycholoog in te schakelen. Dat zou stap 5 zijn. We merken wel dat stap 3 het meest opluchting biedt aan mensen.’

Wortelboer: ‘Als je iets voor het klimaat wilt doen, doe dat vanuit je eigen expertise. Je kunt alles aan klimaat, natuur of dieren linken. Zo kun je echt iets bijdragen en houd je het voor jezelf ook leuk. Ook probeer ik weg te blijven bij gedachtes als ‘het is een druppel op een gloeiende plaat’. Ik denk altijd: ‘ook al zitten we op drie graden opwarming en leven we van ramp naar ramp, dan nog wil ik er alles aan doen om ook maar iets te redden’. Dan heb ik er tenminste wel alles aan gedaan en niet alleen maar toegekeken. En: wees ook mild voor jezelf en anderen. Het gaat er niet om dat je het perfect doet, maar dat je iets doet.’

Wat willen jullie mensen meegeven als ze documentaires I Am Greta en/of We Are Fucked gaan kijken?
Helmink: ‘Als het enigszins kan, adviseer ik ouders en kinderen samen te kijken. Dat kan een mooie aanleiding zijn voor een gesprek. Als het lastig is omdat je niet hetzelfde over dit onderwerp denkt, luister dan gewoon. Dat doet al veel voor iemand.’

Wortelboer: ‘Mijn grootste advies is: neem iemand met klimaatzorgen serieus. Wuif het niet weg.’