Wat was het startpunt voor deze film?
‘In 2017 werkte ik aan een filmessay over onze soms onweerstaanbare aantrekkingskracht tot de pijn van de ander. Waarom kijken we bijvoorbeeld zo graag naar documentaires met een sensationeel karakter, waarin het lijden van de ander centraal staat? Tijdens de research zei researcher Victor de Kok opeens: ‘Ik sprak net via Skype een uur lang met een man die op een speedboot de binnenlanden van Zuid-Soedan doorkruist om soldaten oorlogsethiek te onderwijzen, in het hart van de natuur.’ Ik was direct geïntrigeerd. Die man was Albert, het uiteindelijke hoofdpersonage van Rules of War.’
Wat sprak je zo aan?
‘De omschrijving van Victor had voor mij iets allegorisch, iets wat boven Albert zou kunnen uitstijgen. Tegelijkertijd zag ik in het ideaal dat Albert uitdraagt, een ‘humane oorlogsvoering’, ook een grote paradox. Is dit überhaupt mogelijk? En hoe verhouden de internationale oorlogsregels zich tot de weerbarstige realiteit?’
Wat maakt de realiteit in Zuid-Soedan zo weerbarstig?
‘Zuid-Soedan kent een lange geschiedenis van oorlog en onderdrukking. Oorlog was er eeuwenlang de regel, vrede de uitzondering. Ook in de laatste decennia. Deze sociale conditie van oorlog staat in mijn ogen ver af van wat we in Europa gewend zijn. Ik was erg benieuwd wat er zou gebeuren wanneer deze tegengestelde percepties van oorlog en vrede, vertolkt door de Europese Albert en de jonge, Zuid-Soedanese soldaten, elkaar zouden ontmoeten. Hoe communiceren ze met elkaar?’
Hoe komen de sessies tot stand?
‘Er werken in Zuid-Soedan zes à zeven mensen voor een speciale sub-delegatie die deze sessies organiseren. De meeste van hen zijn lokale Zuid-Soedanezen, waar Albert mee samenwerkt. Het is geen makkelijk werk, iedereen moet flexibel en alert zijn. Tijdens de research reisden we naar een groep militairen, maar halverwege bleek een deel van de weg weggespoeld door regenval en moesten we omkeren. Dat soort dingen gebeuren vaak.’
Wat vind je zelf van de manier waarop hij de Rules of War uitlegt?
‘Albert komt in mijn ogen met de beste bedoelingen en werkt hard. Ook is het merendeel van de soldaten bereid te luisteren. Maar dat wil niet zeggen dat ze elkaar automatisch begrijpen, of dat de soldaten zich heel anders gaan gedragen na de training. Menselijk gedrag veranderen is geen makkelijke taak, laat staan in een oorlogssituatie waarin je moet overleven en de moraliteit vloeibaar wordt. Daar zit in mijn ogen een intrigerend conflict. Op papier zijn de ‘Rules Of War’ veelbelovend, maar de vraag is wat ervan overblijft op het moment dat je moet kiezen tussen je eigen leven of het leven van een ander. Denk aan het bewapenen van burgers in Oekraïne. Dat staat haaks op de internationale oorlogsregels, maar blijkt tegelijkertijd onontkoombaar in de praktijk.’