Wat is het toch, dat Simonka de Jong weer een zwaar onderwerp kiest voor haar documentaire? Die vraag stelt de maakster zichzelf soms ook. 'Blijkbaar heeft het een soort aantrekkingskracht op mij. Ik zoek altijd onderwerpen waarbij mensen onder een bepaalde druk staan, onderwerpen waarbij er een bepaalde intensiteit aanwezig is.’ De regisseur is geïnteresseerd in mensen en hun emoties. ‘Wat doet het met mensen als ze zoiets als dit – de ziekte en mogelijk dood van hun kind – meemaken?’
Kinderen met kanker: geen gemakkelijk onderwerp
'Ik zoek altijd onderwerpen waarbij mensen onder een bepaalde druk staan, onderwerpen waarbij er een bepaalde intensiteit aanwezig is'
Focus op het gezin
Eerder maakte Simonka de Jong de documentaire Pilotenmasker (EO). In deze documentaire volgt ze verschillende kinderen die kanker hebben. Stil Water is geen letterlijk vervolg op die film, maar gaat wel verder op dezelfde thematiek. ‘Het raakte me tijdens het maakproces van Pilotenmasker hoeveel impact de ziekte van een kind heeft op de broertjes en zusjes, en op de ouders. En ik vond het interessant om te zien hoe verschillend mensen ermee omgingen.’
In Stil Water focust de regisseur op het gezinsleven. Gesprekken met artsen komen nauwelijks voor in de film, en precieze diagnoses of behandelingen komen ook niet aan bod. De Jong koos daar bewust voor: ‘Ik wilde alle ruis eruit filteren zodat je echt kunt inzoomen op de emotie en de psychologie. Wat gebeurt er als je het voor het eerst hoort? Hoe verwerk je zoiets?’
'Het raakte me tijdens het maakproces van Pilotenmasker hoeveel impact de ziekte van een kind heeft op de broertjes en zusjes, en op de ouders'
Stille wateren hebben diepe gronden
Simonka de Jong: ‘Ik wilde graag laten zien hoe moeilijk het is om woorden te vinden voor hetgeen je allemaal ervaart op het moment dat zoiets heftigs je overkomt. Stil water, niet kunnen praten, daar verwijst de titel van de documentaire dan ook naar. Je ziet dat er in die kinderen, zeker die er niet over willen praten, een ontzettende diepte en complexiteit van emoties aanwezig is. Ook verwijst het water naar de bubbel waarin de kinderen en ouders zitten; ze zitten allemaal in hun eigen wereld die heel anders is dan de dagelijkse werkelijkheid.'
'Je ziet dat er in die kinderen, zeker die er niet over willen praten, een ontzettende diepte en complexiteit van emoties aanwezig is'
Het toelaten van de regisseur en haar camera
Simonka de Jong vond de drie gezinnen die ze in Stil Water volgt via via. ‘Ik ben op zoek gegaan naar drie verschillende gezinnen. Gezinnen die hun eigen manier hadden om met de ziekte van een kind om te gaan. Het was heel bijzonder dat alle drie de gezinnen zich echt hebben opengesteld.’
Het klinkt misschien onlogisch om een camera toe te laten wanneer er zulke heftige dingen gebeuren in het leven. Maar, het idee van ‘oh, wat spannend om gefilmd te worden’, vervaagt bij hetgeen ze al mee hebben gemaakt, geeft De Jong aan. ‘De mensen waren echt heel open, ik mocht overal bij zijn. En als het gezin het niet helemaal oké had gevonden dat ik erbij was, had het voor mij niet goed gevoeld.’
Wat ook bijzonder was, vertelt De Jong, is dat de zussen van Fien zelf aangaven hoe belangrijk ze het vinden dat deze documentaire gemaakt zou worden. 'Ik snap dat ook wel. Ze vonden het lastig dat anderen hen steeds vroegen hoe het ging. Steeds moesten ze hetzelfde verhaal doen. Het idee dat ze het gewoon aan mij konden vertellen en dat er een film gemaakt werd die anderen dan konden zien, dat vonden ze heel fijn.’