Woonbootbewoners aan de rand van Amsterdam krijgen na een halve eeuw te horen dat ze het veld moeten ruimen voor grote investeerders. De bewoners weigeren te vertrekken en komen in opstand.
Grote investeerders staan te trappelen om een gebied in de kleine gemeente Ouder-Amstel aan de rand van Amsterdam tot ontwikkeling te brengen. Hier wonen alleen al sinds lange tijd woonbootbewoners die niet zomaar willen vertrekken. De economische belangen zijn groot en de strijd tussen de kleine man en grote jongens wreed en hard.
Regie: Esther Janmaat en Olaf Schuur
Regisseur Esther Janmaat
In de documentaire Klem aan de kade wordt een groep woonbootbewoners bedreigd door de ontwikkeling in het gebied. Naast veel hotels streek autodeealer BMW hier ook neer in een enorm pand. De woonboot van Jan is daarnaast blijven liggen. Het contrast tussen de kleine woonboot en het enorme gebouw ziet er schrijnend uit.
In de 50 jaar dat de twaalf woonboten er liggen, is er nooit een ligplaatsvergunning geweest, maar de boten werden door de gemeente Ouder-Amstel altijd gedoogd. Daarom durfden de bewoners ook een hypotheek te sluiten. Na bijna een halve eeuw werden de boten door de gemeenteraad gelegaliseerd. Die legalisatie duurde maar één jaar: de projectontwikkelaar spande een rechtszaak aan en won die. Dit doordat de gemeente fouten had gemaakt in het onderzoek. De bewoners moeten verhuizen. Er volgt een proces van meer dan drie jaar waarbij de bewoners in aanraking komen met de bureaucratie van de gemeente. Ze komen in opstand.
2Doc.nl spreekt met woonbootbewoners André Bochum, Diana Giannattasio, Jan Griffejoen en regisseur Esther Janmaat. Esther Janmaat maakte hiervoor films over de hele wereld.
Tekst gaat verder onder afbeelding
Esther, hoe was het om een documentaire in Nederland te maken?
‘Ik woon letterlijk bij de woonboten om de hoek. Ik rij er elke dag langs. Een vriendin van mij woont daar ook en vertelde me over deze ontwikkeling. Ik dacht: jemig, het drama speelt zich gewoon bij mij om de hoek af. Als filmmaker is dit gebied ook heel interessant: Ik vroeg me af wie er op deze onaantrekkelijke plek wil wonen. Vooral de situatie van Jan, die letterlijk onder het BMW-gebouw woont, is heel heftig en ziet er op beeld prachtig uit.’
Wat riep de documentaire bij jullie op?
Jan: ‘Ik werd erg emotioneel bij het zien van de documentaire. In de film wil ik een toespraak geven voor de gemeenteraad, maar het wordt me te veel. Ik ben huilend weggelopen. Op dat moment zag ik mijn leven van 46 jaar aan me voorbijgaan.'
Diana: ‘Het ergste vond ik nog dat gemeenteraadsleden moesten lachen toen Jan wegliep. Dat vond ik bizar.’
Wat is voor jullie de beste oplossing?
André: ‘Aan het begin vroegen we aan de gemeente of ze ons een andere ligplaats konden geven, maar die hadden ze niet. Ze konden ons niet uitkopen, want geld is er ook niet. Dan houdt het op een gegeven moment op. Ik hoop enorm op en nieuwe ligplaats met verkoopmogelijkheden.’
Jan: ‘Ik ben al verplicht om mijn schuur weg te halen en ik mag geen gebruik meer maken van de kade. Door het ventilatiesysteem van het BMW-gebouw kan ik mijn raam niet meer opendoen, in verband met de stank en rook die uit het systeem komt. Ik ben op dit moment in gesprek met de gemeente voor een verhuizing naar een andere plek.
Tekst gaat verder onder afbeelding
Wat verbaasde jullie het meest over het handelen van de gemeente?
Esther: ‘Dat dit proces zo lang duurt. Dat je mensen zo lang in de onzekerheid laat, is onmenselijk. Slechte communicatie, beloftes die niet waar blijken. De besluiteloosheid vond ik het allerergst. Het leek bijna alsof ze dachten: we putten ze uit en op een gegeven moment geven ze wel op.’
André: ‘Op verschillende momenten mochten we ons verhaal doen voor de gemeenteraad. Ik vond het gedrag van de raadsleden tijdens onze spreektijd frustrerend. Vanaf het balkon keken de anderen naar die speech, en zagen verschillende raadsleden op hun tablet berichtjes versturen en kijken naar foto’s. Het is frustrerend dat mensen niet weten waar ze het over hebben en ook geen interesse lijken te tonen. Dat vind ik onbeschoft.’
Diana: ‘Ik zou willen dat de raadsleden me net zo behandelen als hun moeder. Ik ben kapster en heb vandaag zeventien klanten gehad. Dat zijn er best veel, maar ik heb iedereen even netjes geknipt. Je hoort netjes met elkaar om te gaan.’
Sinds kort is er een nieuwe wethouder, Axel Boomgaars. Wat verwachten jullie van hem?
Diana: ‘Op hem vestig ik goede hoop. Ik heb hem bij mij thuis uitgenodigd en hij kwam sympathiek, vriendelijk en empathisch over. Axel heeft later in de gemeenteraadszaal excuses aangeboden voor de gang van zaken bij de gemeente, pal voor de neus van zijn voorganger. Dat vond ik gedurfd.’
André: ‘Ik hoop op een mooie zomer, zodat we nog even kunnen genieten en om onze accu’s op te laden voor de volgende strijd.’
Esther, wat wil je dat kijkers bijblijft na het zien van de documentaire?
‘Ik heb in de film expres gekozen voor een open einde, omdat het proces voor de bewoners ook nog niet is afgesloten. Ik wilde dat de kijker hun frustratie zou voelen.’