Eenzaamheid is van iedereen
Femme begon haar project met interviews. ‘Ik ben mensen gaan interviewen zonder dat ik precies wist dat het een documentaire zou worden. Ik wist alleen dat ik iets met bewegend beeld wilde gaan doen.’ Ze wilde heel graag mensen die niet uit haar eigen omgeving kwamen. ‘Dan zou het een weergave zijn van mijn eigen bubbel en ik wilde juist mensen van verschillende leeftijden en van verschillende achtergronden. Ik wilde laten zien dat eenzaamheid iets van iedereen is.’ De gouden vondst in haar zoektocht bleek Facebook te zijn. ‘Ik heb een oproep geplaatst in een groep en daar reageerden veel mensen op. Uiteindelijk heb ik veertien mensen geïnterviewd en hebben er elf de film gehaald. Ik vond het spannend om te interviewen omdat ik daar als illustrator geen ervaring mee heb. Daardoor voelde ik me, net zoals zij, best wel kwetsbaar, en dat hielp misschien wel. De grootste les die ik geleerd heb, is dat als je goed naar mensen luistert, en goede vragen stelt, mensen heel veel willen vertellen. Daarnaast merkte ik dat ze zelf ook de drang hadden om hun verhaal te delen met de wereld, om zo misschien anderen te helpen.’

Femme wilde in haar film mensen van alle leeftijden, en interviewde zodoende ook een aantal kinderen. ‘Ik ben via vrienden van mijn ouders bij een aantal kinderen terechtgekomen. Zo sprak ik drie kinderen van een gezin, waarvan de jongste van acht meteen zei dat ze het gevoel van eenzaamheid wel herkende. De andere twee hadden dat minder en die heb ik eruit gelaten. Ik heb misschien zelf als kind ook wel eenzaamheid ervaren, maar als je jong bent, heb je daar nog niet de woorden voor om dat te omschrijven.’ Femme stelde hen op een andere manier vragen dan de volwassenen. ‘Ik heb me moeten verplaatsen in een belevingswereld waarin het meer gaat over school, vriendjes en wie er met je wil spelen.’

Tekst loopt door onder de afbeelding.

De emotie van eenzaamheid
Wat opvallend is aan de verhalen van de personages in ‘Uitzicht’, is dat er weinig persoonlijke achtergrond in naar voren komt. Een bewuste keuze, zo blijkt: ‘Ik wilde niet teveel van de specifieke context van mijn personages weergeven, omdat ik het belangrijk vond dat de verhalen herkenning zouden oproepen en eenzaamheid ervaarbaar konden maken. Ik wilde de emotie van eenzaamheid zelf laten zien. Hoe voel je je als je in zo’n situatie zit? Ik wilde laten zien dat er ondanks verschil in achtergrond ook veel overlap is. Het is geruststellend om te horen dat andere mensen zich ook wel eens eenzaam voelen.’

Puzzel
Het was een uitdaging om na de interviews te gaan animeren en monteren. ‘Animatoren werken vaak met een vooropgezet plan en een storyboard. Dat werkte voor mijn film niet. Ik heb uiteindelijk een beeldbank gemaakt, een collectie van allerlei stukjes animaties en stopmotion. Ik heb veel gewerkt met lagen, en die over elkaar heen geplakt. Het was een grote puzzel. Het grote voordeel hiervan was dat ik veel ‘cadeautjes’ kreeg: Soms bleken stukjes heel goed bij elkaar te passen. Ik ben heel intuïtief te werk gegaan en het groeide langzaam tot een geheel. Dat maakte het ook zo leuk voor mij om hier een jaar lang aan te werken.’

Bij andere mensen naar binnen kijken
De balans tussen letterlijke en figuurlijke animaties waren belangrijk voor de jonge kunstenaar: ‘Ik was voortdurend bezig met het spanningsveld waarin beeld geluid moest ondersteunen, maar ook van toegevoegde waarde zou zijn. Naast de beelden die ik bij de interviews maakte, heb ik ook mijn eigen associaties met eenzaamheid verbeeld. Ik moest bij eenzaamheid zelf bijvoorbeeld denken aan raampjes waardoor je bij andere mensen in verlichte kamers naar binnen kijkt. Ik had ook de associatie van ‘de binnenkant’ die in de knoop zit. Daarom gebruikte ik een touwtje dat zich oprolt in een hoofd.’ In eerste instantie was het project niet bedoeld als film: ‘Bij mijn afstuderen heb ik vier verschillende delen als losse installaties laten zien. Later heb ik de delen gemonteerd tot een opzichzelfstaande film.’

Tekst loopt door onder de afbeelding.

Laat de eenzaamheid er zijn
Volgens Femme schamen we ons te vaak voor eenzaamheid. ‘Het is iets dat er niet mag zijn. Je zou je niet eenzaam moeten mogen voelen.’ Een goed voorbeeld hiervan vindt ze ‘De week tegen eenzaamheid’. ‘Het is goed dat ze meer aandacht vragen voor eenzaamheid, maar ze zetten het wel neer als iets dat weg moet. Dat helpt niet bij het uiten van eenzaamheid: vanuit de samenleving wordt het vaak gezien als iets gênants. Een bekend ding van deze tijd is dat we vooral laten zien wat wel goed gaat en leuk is. Eenzaamheid durven we vaak niet te benoemen. Je bent toch bang dat mensen je dan sneu vinden. Mijn boodschap met deze film is: laat de eenzaamheid er zijn.’

Ook wil ze duidelijk maken dat het iets is van alle leeftijden. ‘Het is bekend dat er eenzaamheid is onder ouderen, maar bij jongeren hoor je hier minder over. Ik vind dat het nu vaak te beperkend wordt omschreven, waardoor niet iedereen zich aangesproken voelt. De klassieke visie is: je bent alleen, niet sociaal en geïsoleerd. Dat is op jongeren niet van toepassing, maar zij kunnen toch die eenzaamheid ervaren. Ik wil die vastomlijnde kaders doorbreken.’ Eenzaamheid zit volgens haar in veel kleine momentjes: ‘Bijvoorbeeld als je in de puberteit zit, als je net op jezelf woont, of als je relatie uit is.’ Met ‘Uitzicht’ wil Femme iets maken dat empathisch is. ‘Er wordt over eenzaamheid vaak gepraat alsof het iets is dat ver van je af staat. Het is juist goed om het te omarmen dat die gevoelens in je zitten. Ik hoop dat de film een deurtje opent en vragen aan de kijker stelt: Ben ik eenzaam en waar komt dat door?’