Veearts Maaike van den Berg raast door het Groningse land, van koeienboer naar koeienboer. Ze wordt gevolgd wanneer ze 's nachts een koe helpt met kalveren, wanneer ze in gesprek gaat over antibiotica protocollen en wanneer er moeilijke keuzes worden gemaakt over leven en dood.
Maaike staat met haar voeten in de modder (en koeienpoep). Maar daarnaast is ze ook vertegenwoordiger van de Nederlandse dierenartsen in Europa. Daar denkt ze mee over beleid: het terugdringen van overmatig antibioticagebruik en schaalvergroting van boerderijen.
Het is een soms lastige strijd die veel boeren treft: hoe groot mogen hun boerderijen groeien, hoeveel anticiotica mogen hun koeien krijgen, hoe kunnen ze stikstof uitstoot binnen de perken houden?
We moeten met elkaar in gesprek gaan: hoe willen wij dieren houden in Nederland? Of eigenlijk: in de wereld?
Maaike is doortastend, moedig en vakkundig. Moeilijke gesprekken gaat ze niet uit de weg. En samen met boeren maakt ze soms verdrietige beslissingen over leven en dood. Zonder angst snijdt ze de hals van een koe door, zonder angst brengt ze een kalf via keizersnede ter wereld. En de camera? Die volgt volgt alles.
Goudenkalf-winnende regisseurs Tijs Tinbergen en Jan Musch volgenden Maaike in een pediode van 3 jaar op de voet. Zo laten ze van dichtbij zien hoe het leven van een Nederlandse veearts eraan toe gaat.
Regie: Tijs Tinbergen en Jan Musch
In deze Doctalks gaat Elena Lindemans in gesprek met de makers van de documentaire Veearts Maaike. Vanuit een drassig weiland vertellen de makers Tinbergen en Musch niet alleen over het maakproces van deze film, maar ook openhartig over hun inmiddels al 44 jaar durende samenwerking.
't Is goed, meisje', zegt de Groningse boer Evert Smink tegen zijn koe, terwijl hij haar liefdevol op de hals klopt. 'Bedankt voor de melk die je hebt gegeven, hoor.' Intussen dient Veearts Maaike het dier een fatale injectie toe.
De koe heeft onlangs onverwacht gekalfd en ligt sindsdien al dagen lusteloos op de grond. 'Het komt niet meer goed', heeft Maaike van den Berg even daarvoor geconstateerd. Evert wist het al, zegt hij. 'Alleen zelf ben ik er nog niet helemaal aan toe.' En nu moet de boer dus afscheid van zijn melkkoe. 'Dank je wel. Je mag wel gaan', fluistert hij haar liefdevol toe en aait haar nek. 'Ga maar, meisje.'
De ontroerende scène is exemplarisch voor deze aardse docu van Jan Musch en Tijs Tinbergen, die eerder films als Mees TV en Rotvos maakten: een jonge, stoere en ambitieuze vrouw van de wereld staat zij aan zij met een man die helemaal is gevormd door het Groningse platteland, op een moment dat het ertoe doet.
In een andere, zeer expliciete scène probeert Maaike bijvoorbeeld een kalf ter wereld te brengen. Als dat niet op de reguliere manier kan, moet er een keizersnede aan te pas komen. Terwijl de veearts begint aan haar incisie, wendt boer Roelf Bus het gezicht even af. Het is een tafereel van vertrouwen en vertrouwdheid tussen boer en arts, intimiteit wellicht, die natuurlijk nooit wordt uitgesproken.
Leven en dood liggen dicht bij elkaar in de Nederlandse melkveehouderij. Als het gaat om de dieren, maar ook bij de bedrijven zelf. Sommige boeren bouwen een nieuwe stal en geven zichzelf daarmee opnieuw een toekomst. Bij andere families ontbreekt een opvolger en wacht een voortijdig einde – en waarschijnlijk het slachthuis voor de betrokken dieren.
Via de veearts wordt, met grootse droneshots en veel gevoel voor symmetrie, zo tevens haar directe werkveld in beeld gebracht: een boerengemeenschap uit de omgeving van Loppersum, die zich regelmatig de speelbal van Haagse en Brusselse regelgeving voelt. Maaike pendelt letterlijk op en neer tussen die twee werelden en voelt zich uiteindelijk gedwongen om te kiezen.
Ligt haar toekomst in de dagelijkse praktijk, rijdend van veehouderij naar veehouderij? Of moet ze het zoeken op een hoger niveau, als woordvoerder of vertegenwoordiger van dierenartsen? Zodat ze zich kan laten gelden over actuele thema’s als het gebruik van antibiotica, melkquota en fosfaatrechten.
Die tweestrijd brengen Musch en Tinbergen treffend in beeld in deze typische plattelandsfilm: de veearts die met beide poten in de klei staat – en menig uur achter het stuur doorbrengt, op weg naar alweer een boer – tegenover de eloquente vertegenwoordigster, die zich in haar werkveld wil manifesteren en metavragen stelt als: ‘hoe willen we in Nederland dieren houden?’ en 'hoe willen we vlees eten?'.