Wies van Wetten 29-11-2021

In zijn nieuwe documentaire onderzoekt Frans Bromet antisemitisme. Aan de hand van interviews met mensen met verschillende opvattingen over antisemitisme schetst Bromet een compleet beeld van het begrip en de link met de problematiek in Israël. Maar waar staat hij zelf?

In de film staat het fragment centraal waarin een winkelruit ingeslagen wordt, wat is er zo interessant aan dit voorbeeld?
‘Dat is een voorbeeld waar veel joden van vinden dat het een antisemitische uiting is, maar de advocaat van de dader zegt dat dat niet zo is: de dader heeft niets tegen de joden, maar hij heeft iets tegen de Israëlische vlag. Want de vlag is het symbool voor de onderdrukking. Je weet niet of dat later bedacht is, of dat die dader dat echt zo voelt. Dat is niet te checken. Het is met dit soort daden moeilijk vast te stellen of het echt antisemitisme is of dat het iets anders is. Van het andere geval van geweld in de film, bij de meubelhandelaar die wordt neergestoken, wordt gezegd dat het een labiele dader is geweest. Het staat niet vast dat het antisemitische daden zijn geweest.’

En wat is dan wel antisemitisme?
‘Een organisatie als het CIDI [Centrum Informatie en Documentatie Israël, red.] maakt pro-Israëlpropaganda en iedereen die kritiek heeft op Israël wordt verweten dat ze antisemitisch zijn. Critici op Israël kan je onschadelijk maken door ze antisemitisch te noemen, maar dat is een verdraaiing van de betekenis van antisemitisme. Antisemitisme betekent dat je een hekel hebt aan joden, maar als je kritiek hebt op Israël, dan heb je niet persé een hekel aan joden. Je kan ook gewoon zeggen dat de politiek niet deugt en dat de mensenrechten geschonden worden. Daar hoef je dan niets negatiefs over joden mee te bedoelen, maar wordt het wel zo genoemd om je onschadelijk te maken.’

‘Ik noem Israël een apartheidsstaat, maar ik ben geen antisemiet. In de Palestijnse gebieden in Israël worden Palestijnen gediscrimineerd, ze worden daar niet gezien als volwaardige mensen. Daarnaast hebben ze eigenlijk twee rechtssystemen: een rechtssysteem voor Israëliërs (ook in de bezette gebieden), en een militair rechtssysteem wat geldt voor de Palestijnen. Als je twee rechtssystemen hebt wat geldt voor verschillende soorten burgers, dan heb je een apartheidsstaat gecreëerd. Maar ja, dat mag je niet hardop zeggen.’

Je bent zelf half joods, heeft dit invloed op jouw perceptie van de problematiek in Israël?
‘Ik heb gezien hoe mijn ouders met Israël omgingen. Mijn vader had een bumpersticker met ‘Ik sta achter Israël.’ Ons gezin was behoorlijk pro-Israël, maar later is dat voor mij behoorlijk veranderd. Toen ik me wat meer ging verdiepen, merkte ik dat het zionisme (een filosofie die zegt dat alle Joden naar Israël moeten komen) eigenlijk een koloniale beweging is. Er werd gewoon een land ingepikt.’

Laat je dat ook merken in de film?
‘Ik val bijvoorbeeld Van Agt wel bij. Dan laat ik wel merken hoe ik erin sta. Ik barst niet in snikken uit, maar het raakt me wel.’

Als antisemitisme niet meer misbruikt wordt voor politieke doeleinden, kan de situatie in Israël dan beter worden?
‘Of het beter wordt kan je niet voorspellen. Je ziet in Nederland dat veel media en ook politieke partijen zich inhouden over de verschrikkingen die in Israël gebeuren, omdat ze bang zijn om voor antisemiet te worden uitgemaakt. Ik denk dat als Israël wat meer internationale kritiek zou krijgen, dat ze misschien hun best zouden doen om de situatie te verbeteren. Maar ja, dat kan je niet voorspellen.’