Op dit moment gebeurt het inkopen van wiet via 'de achterdeur'. Wat legaal wordt verkocht, wordt illegaal ingekocht. Eind 2019 was het startpunt van een vierjarig experiment waarbij onder staatstoezicht gekweekte wiet legaal wordt verhandeld. Dit zou moeten leiden tot minder criminaliteit, en betere kwaliteit wiet met minder schadelijke stoffen. 

Na een strenge selectieprocedure worden tien telers geselcteerd die deze overheidswiet mogen gaan leveren. Bromet volgt de doorgewinterde kweker John - die zijn kwekerij zo legaal en transparant mogelijk wilde runnen, maar toch alles verloor na een rechtszaak - en de zakenmannen van plan C die voor het eerst wiet willen gaan telen. Daarnaast interviewt Bromet de coffeeshophouders, betrokkenen politici en zowel voor- als tegenstanders.

Regie: Frans Bromet
Omroep: KRO-NCRV

Jaike Reitsema 

Langzaam maar zeker zet de Nederlandse overheid stappen om de verkoop van wiet uit de illegaliteit te halen. In een experiment zullen coffeeshops in tien gemeentes komende jaren alleen nog wiet inkopen van legale telers die door de overheid zijn aangewezen. Hoe kijken de coffeeshops aan tegen het experiment? 2Doc praatte erover met Jasper Rutten (40), manager van coffeeshop ‘The Grass Company’ met filialen in Tilbug en Den Bosch.

Jullie filialen in Tilburg doen mee aan het experiment, maar in Den Bosch niet. Waarom is dat?
'Omdat in de gekozen gemeentes ook echt alle coffeeshops mee moeten doen en niet iedereen zit te wachten op dit experiment. Wij worden als coffeeshops vaak tegengewerkt door de overheid beleid en regelgeving. Om dan ineens alles op tafel te gooien en al je cijfers en omzet te gaan bespreken met diezelfde overheid, dat is nogal wat.' 

Waarom wilde jij wel graag meedoen?
‘Omdat ik dit zie als een eerste stap in de richting van volledige legalisatie. Wij zijn het enige land ter wereld dat een gedoogbeleid voert, en dat beleid is nogal krom. Ik maak altijd graag een eenvoudige vergelijking: stel je nou voor dat we in een land zouden leven waar je in de supermarkt melk mag verkopen, maar waar koeien verboden zijn. Omdat er toch melk moet komen worden die koeien dan maar verstopt op allerlei gekke plekken. De koe wordt geboren, gaat grazen, wordt groter, gaat melk geven en die melk wordt verpakt en vervoerd - maar dat hele stuk is illegaal. Tot het punt waarop de melk in de winkel staat: dan is het helemaal prima en mag iedereen het kopen. Dat is toch raar?’

Dus jullie worden nu als coffeeshop gedwongen om je bezig te houden met illegale handel.
‘Mensen zeggen weleens: ‘ja maar het mag toch allemaal? Ik mag toch vijf gram op zak hebben en jullie mogen mij dat verkopen.’ Maar dat is dan ook het enige kleine stukje uit de hele keten dat gedoogd wordt. Het hele proces wat voorafgaat voordat het in de shop ligt, vanaf de groei tot aan het transport, is allemaal illegaal. Ik wil gewoon als een normale manager achter mijn laptop zitten en een bestelling plaatsen. En straks kan dat dus bij één van de tien uitgelote telers die ons gaan voorzien van de mooiste spullen die Nederland ooit gezien heeft.’

Denken jullie dezelfde kwaliteit wiet te krijgen die jullie gewend zijn?
'Als ik kijk naar de fantastische kwaliteit wiet die er nu illegaal geteeld wordt, dan kan ik me alleen maar voorstellen dat er legaal nog veel betere producten gaan komen. Je kunt er dan voor zorgen dat er geen pesticiden in zitten en telers kunnen langer de tijd nemen voor het groeiproces omdat ze niet bang hoeven te zijn om gepakt te worden.

Daarbij kan er veel beter gekeken worden naar de stoffen in de cannabis, en hoe je een plant zo laat groeien dat deze stoffen in balans zijn. CBD, THC, cannabinoïden, flavonoïden en terpenen: er zitten zoveel interessante stoffen in cannabis die samen voor een prachtig effect zorgen. En hoe beter we dat weten, hoe meer we weer kunnen experimenteren met verschillende manieren van consumeren. Je kunt het roken of vapen, maar voor mensen met een long- of spieraandoening kan een olie of siroop heel goed werken.'

Zou dit experiment met legale wiet ook goed zijn voor het imago van cannabis?
'Dat denk ik wel. Er leeft een gigantisch stigma op cannabis wat nog stamt uit de War on Drugs van Nixon. In zijn campagne verkondigde hij dat cannabis de drugs van de duivel is en dat je krankzinnig wordt als je het een keer probeert. De naweeën daarvan zijn nog steeds voelbaar. Wij bij The Crass Company vinden dat de coffeeshop niet anders behandeld zou moeten worden dan de reguliere horeca. Of je nou van alcohol houdt of cannabis, iedereen verdient het om in een mooie transparante zaak te kunnen zitten waar het personeel kennis van zaken heeft. Ik irriteer me al jaren aan dat criminele hoekje waar we in worden gedrukt. Dat hele louche beeld rondom coffeeshops wordt veroorzaakt door het gedoogbeleid en is nergens voor nodig.'                                                                               

Denk je dat het gaat lukken om de teelt van cannabis legaal te maken?
'Dat hoop ik van harte. Eén ding heeft Nederland vóór op landen als Amerika en Canada waar het ook al is gelukt, en dat is dat we de coffeeshops al hebben. Het gedoogbeleid heeft de lijntjes al uitgezet voor de verkoop van wiet, nu moeten we nog de laatste stap maken. Binnenkort gaat het experiment echt beginnen en gaan we vier jaar lang legale wiet verkopen. Ik kan me goed voorstellen dat tijdens het experiment gaandeweg meer coffeeshops mee willen doen, en dat we tot concrete regelgeving komen waar het label ‘experiment’ vanaf kan.'