‘Een man met een missie'. Zo ziet filmmaker Neasa Ní Chianáin het kleurrijke schoolhoofd Kevin McAverey van de Ierse Holy Cross Boy’s bassischool. Hij gebruikt filosofie om de jongens klaar te stomen voor de harde omgeving van de school. Deze ligt in Ardoyne, in Noord-Belfast, een roerige wijk met een slechte reputatie. Maar filmmaker Neasa Ní Chianáin en haar co-regisseur Declan McGrath besloten met Young Plato een positief verhaal te vertellen. 2Doc.nl sprak Neasa over het maakproces en de kracht van filosofie.

‘Door veel tijd te investeren. Kevin gaf ons een aparte ruimte in de school waar we ons konden terugtrekken als we niet filmden. We waren minimaal drie dagen per week aanwezig, soms om te filmen en soms om te praten. Zo wisten we constant wat er speelde. Uiteraard filmden we ook momenten waarvan we eigenlijk al meteen wisten dat we ze niet gingen gebruiken. Men heeft verschillende verwachtingen van wat je als filmmaker moet vastleggen. Bijvoorbeeld, ieder schoolconcert, ieder optreden. Het zijn grote gebeurtenissen voor de school, maar pasten niet per se in de verhaallijn van onze film.

Resultaat is dat we vaker aanwezig waren op school dan écht noodzakelijk, maar daarmee bouwden we wel aan onze relatie met Kevin en de andere docenten. Door veel te praten, wisten we wat er speelde in de levens van de kinderen en of er iets stond te gebeuren. Het belangrijkste resultaat van onze lange aanwezigheid was dat de kinderen niet meer door ons en de camera waren afgeleid. Het werd voor hen normaal dat we er waren.’

Tekst gaat door onder afbeelding

Hoe belangrijk was het voor jullie als makers om ook de gewelddadige geschiedenis te laten zien?
‘Als je een observerende film maakt, gebruik je geen voice-overs en interviews die uitleg geven. We vroegen Kevin om de belangrijkste historische gebeurtenissen van Ardoyne te behandelen in de geschiedenisles zodat internationale kijkers ook iets van weten van wat er is gebeurd. Het archiefbeeld geeft belangrijke context want het Ardoyne van nu wordt gevormd door wat er vroeger is gebeurd.’

Wat merkte je zelf van die negatieve invloeden in de wijk en op school?
‘Wat veel indruk op mijzelf maakte toen ik door Ardoyne liep, waren de muurschilderingen en de leuzen op de muren. Sommigen idealiseren de jongeren die hun leven opofferden voor hun land. Ik vroeg me af wat dat doet met jou als kind wanneer je daar dagelijks mee wordt geconfronteerd. Maar op de school voelde de sfeer vooral positief en plezierig. Mijn indruk is dat de school met behulp van humor omgaat met alle ontberingen. Humor is hun overlevingsmechanisme, maar brengt ook een veilige en verzorgende sfeer in de school.’

Tekst gaat door onder afbeelding

Hoe gaat het nu met de jongens en Kevin?
‘Het gaat heel goed met ze, we zijn in mei nog naar hun diploma-uitreiking geweest. Na ons vertrek heeft een NGO de school bezocht die de protestantse loyalisten, zowel de kinderen als ouders, samenbrengt met katholieke nationalisten. Die organisatie vertelde mij dat er zelfs kleine romances zijn opgebloeid tussen de verschillende kinderen. Dat is toch geweldig? Er zijn nog een hoop stappen te zetten, maar het gaat de goede kant uit. En Kevin is echt een man op een missie. Hij is dolblij dat de film bijdraagt aan erkenning van het succes door filosofielessen. Het liefst zou hij de lessen op iedere school ter wereld introduceren.’

De film zet je aan het denken over de kracht van filosofie. Wat wil je bereiken met de documentaire?
‘We zouden allemaal baat hebben bij wat filosofie in ons leven. Het helpt om af en toe een stapje terug te doen en te erkennen dat boosheid ergens vandaan komt. Het is zoals Kevin in de hoofden van de jongens probeert te stampen: Think. Think, and then respond (Denk na. Denk na, en reageer dan pas) Het zijn essentiële levenslessen, vooral tegenwoordig. De volgende generatie moet zich kunnen wapenen tegen deze wereld vol fake news waar mensen worden verleid om op mensen zonder goede bedoelingen te stemmen. Ik wil niet eens nadenken over wat voor wereld we creëren als we zouden stoppen met kritisch nadenken en alles bevragen wat er op ons afkomt.’