In Het monster van groep 3 zoekt Clement Lambermont antwoorden op zijn prangende vraag: wie was er verantwoordelijk voor mijn nachtmerries over Karbonkel? NPO Doc sprak met hem over de impact van de documentaire, de aandacht die hij kreeg en de unieke serie Ik Mik Loreland.

Hoe kwam je op het idee om deze documentaire te maken?
“Tijdens een gesprek met wat vrienden kwam Ik Mik Loreland toevallig ter sprake. Het bleek dat we vroeger allemaal doodsbang waren van Karbonkel en er nachtmerries over hadden. Toen we de serie weer keken, vroegen we ons af waarom de makers Karbonkel zo eng hebben gemaakt.”
“De serie Ik Mik Loreland is echt een cultserie. Het heeft wat weg van Alice in Wonderland, het heeft diezelfde fantasy-sfeer. Daarbij was het ook nog educatief, de serie sloot heel goed aan bij het leren van lezen en schrijven. Het was echt fascinerend als kind: met mooie decors en poppen. Karbonkel was ook zó eng dat iedereen van mijn generatie zich dat nog steeds herinnert. Iedereen wil dat zien!”

Nu je iedereen hebt gesproken en alles terug hebt gekeken, wat was er nou zo eng aan Karbonkel?
“Volgens mij komt dat voort uit zijn nare uiterlijk, een eng muziekje eronder en een verschrikkelijke stem. Ik had later pas door hoe erg die stem eigenlijk was, dat is een groot onderdeel van zijn creepiness. Je zag soms een flits van hem, en soms dook hij ineens vanachter de struiken op. De regisseur maakte de vergelijking met Jaws. Volgens mij kan je het echt wel vergelijken met klassiekers als Alien en Silence of the Lambs. In die klassiekers bouwen ze de spanning ook op die manier op. Wat een film als Jaws is voor volwassenen, dat is Karbonkel voor kinderen. Terwijl de makers dat eigenlijk onbewust gedaan hebben."

Waren mensen bereid mee te werken?
“Iedereen vond het eigenlijk heel leuk om mee te werken. Soms was het wel moeilijk om mensen te vinden, omdat de serie zeker twintig jaar geleden is gemaakt. Er was nooit eerder aandacht geweest voor Karbonkel, behalve in een artikel in HP/De Tijd."

“Ik vond het heel bijzonder om Marjolein Marcander, die Mik speelde, te interviewen. Zij droeg de serie! Ze vertelde dat ze zelf ook echt in haar rol als Mik zat, met dat absurd grote decor. Ze heeft mij ook geholpen om die school in Montfoort te vinden, waar ze de serie nog steeds kijken. Toen ik daar kwam filmen dachten de kinderen dat ik de expert was, en vroegen ze mij ‘hoe kan het dat Karbonkel altijd verdwijnt in de bliksem?’. Misschien was het maar goed dat ik dat niet wist, om de betovering niet te verbreken. Die school hield trouwens wel heel veel rekening met kinderen die het eng vonden. Ze hadden zelfs een disclaimer voor ouders!"

Je noemt de kijkers van Ik Mik Loreland in de documentaire 'slachtoffers'. Is dat niet wat overdreven?
“Ik heb dat wel echt bewust gedaan. In zekere zin zijn ze ook wel slachtoffers. Al heb ik het inderdaad wat overdreven. Het is ook wel grappig bedoeld, ze zijn natuurlijk niet echt getraumatiseerd. Ik heb dat wel een beetje met een knipoog gedaan.”

Heb jij bij de makers een schuldgevoel aangewakkerd?
“Ik heb ze misschien wel wakker geschud. De regisseur besefte namelijk pas bij het interview dat hij  erg veel horrorelementen gebruikt had. Maar het waren natuurlijk allemaal wel vaklui, die echt wel wisten wat ze deden.” Lambermont lacht: “Ik hoop niet dat ze zich echt schuldig voelen. Nee, ze mogen trots zijn dat ze een cultserie hebben neergezet. Het is daarnaast ook zo: dat Karbonkel zo eng was, maakt dat we de serie nog steeds herinneren. Over iets dat iedereen leuk vindt, kun je niet lang praten. Koekeloere met Moffel en Piertje keken we ook op school, maar daar valt niet zoveel over te zeggen."

Waarom heb je ervoor gekozen de documentaire op te splitsen in drie delen?
“Ik denk dat de kijkers van Ik, Mik, Lorreland, die inmiddels in de twintig zijn, niet meer voor de buis zitten. Het moet voor mijn generatie online staan en vooral niet te lang duren. Het zijn daarnaast ook drie afleveringen met duidelijke thema’s: de eerste aflevering over de serie Ik, Mik, Lorreland, het tweede gaat over Karbonkel, en het derde gaat over de keuze om Karbonkel later minder eng te maken.”

Wat zou je graag nog in de documentaire willen hebben laten zien?
“Ik had heel graag de pop Karbonkel zelf gefilmd. Die is in beheer van Beeld en Geluid (het televisie-archief van Nederland). Het lukt helaas niet om dat te regelen. Ik zag het filmtechnisch gezien al helemaal voor me, maar uiteindelijk moet je als tv-journalist ook pragmatisch zijn.”
“Ik had ook meer slachtoffers willen spreken. Ik heb vrienden gefilmd waarvan ik wist dat ze Karbonkel vroeger ook eng vonden. Maar het is veel massaler dan ik dacht.”, zegt Lambermont enthousiast. “Nu vertellen ook BN’ers dat ze bang zijn geweest voor Karbonkel.”

Heeft de aandacht voor de documentaire jou verrast?
“Ik dacht dat alleen een paar mensen zouden gaan kijken die ook bang voor hem waren geweest. Dat ik vervolgens in heel Nederland aandacht zou krijgen, had ik niet verwacht. Ik had het achteraf graag nog groter aangepakt, maar ik moest natuurlijk ook afstuderen. Mijn scriptie heeft geleden onder de documentaire, maar gezien de exposure vind ik dat niet heel erg.”

Wat hoop jij dat de impact is van deze documentaire?
“Ik hoop dat ik bij kan dragen aan de cultstatus van de serie Ik, Mik, Loreland. Ik werd er zelf ook enthousiast van om het weer terug te kijken. Zo enthousiast dat ik uiteindelijk de Wikipedia-pagina van de serie heb veranderd, om zo de makers credits te geven. Ik had aan het begin zelf vragen over Ik, Mik, Loreland, als: wie waren de makers? En waarom is Karbonkel zo eng? Ik denk dat veel mensen diezelfde vragen hebben en ik hoop dat ik die voor hen heb kunnen beantwoorden. Ik wil mensen laten genieten van het verhaal achter Karbonkel. Ik denk niet dat er tegenwoordig nog een kinderserie gemaakt kan worden met zo’n enge figuur als Karbonkel.”

Waarom moeten mensen deze documentaire gaan kijken?
“Als je niet in de jaren negentig geboren bent, moet je dit echt gaan kijken als je wilt snappen waarom deze serie zo een indruk achter gelaten heeft op ons. Heel veel mensen van onze generatie herinneren zich het nog. Het is pure nostalgie. Ik vind het een unieke serie, een bijzondere bijdrage aan de Nederlandse filmgeschiedenis”

NPO Doc vroeg naar jullie herinneringen aan Karbonkel. De leukste inzendingen wonnen de complete serie van Ik Mik Loreland op DVD. Een greep uit de reacties:

Karl Gerritsma:

Op de melodie van de begintune van "Ik Mik Loreland":

"Ik keek Loreland. Nachtmerrie geboren land. Ik had niet moeten kijken, ben echt in een hel beland.

Karbonkel, lelijke, gemene, letterdief.
Met je enge oogafwijking.
Ik lig nu al jaren wakker van jouw enge dikke kop.
Houdt het nu dan nooit eens op?"

Irene van der Thiel:

Ik genoot altijd enorm van de avonturen, liedjes en gekke woordspelingen van Mik en Sokje. Er zijn nog steeds enkele liedjes die ik zo uit mijn hoofd kan zingen. :) Karbonkel werd door mijn hele groep 3 gevreesd, maar alle liedjes werden bezongen na de aflevering en gedurende de week.. Mijn vriendin uit die klas vond Ik Mik Loreland écht niet zo leuk. Zij vertelde jammerend aan de juf dat ze nachtmerries kreeg van Karbonkel. Omdat de juf dat zo zielig voor haar vond, mocht ze tijdens het teleac-not-uurtje op de gang wachten met een kleurplaat én ze kreeg een dropje! Wat een onrecht! Zij werd beloond omdat ze een bangeschijterd was!

Gelukkig hoefde ik niet jaloers te zijn: In het vervolg nam ik stiekem dropjes mee naar school om die te snoepen tíjdens het kijken van Ik Mik Loreland. Net goed.