We kunnen ons inleven in andere mensen, maar wat als je je inleeft in de spullen uit je dagelijkse omgeving?  De Amsterdamse filmmaker Nathalie Faber is gefascineerd door onze relatie met dingen. Eerder maakte zij samen met fotograaf Matthijs Immink een de bekroonde fotoboekenreeks ‘Dingen’. De film ‘Wij de Dingen’ is een voortzetting van dit thema, waarin de dingen evenveel aandacht krijgen als de mensen.

Hoe probeer jij met deze documentaire onze kijk op de wereld te verrijken?
'De dagelijkse dingen maken op een meestal achteloze manier deel uit van ons leven, we staan er maar zelden bij stil. Voor dingen waarmee we een emotionele band hebben of een persoonlijke geschiedenis zijn we toch geneigd beter te zorgen, ze niet zo snel weg te gooien. In plaats van een negatieve, hopeloze film over de wegwerpmaatschappij koos ik voor een meer positieve benadering: vanuit de verbeelding. Met een bepaalde lichtheid en humor. Daarin heb ik voor speciale hoofdpersonen gekozen die hun verbeelding inzetten om hun relatie met de dingen meer bewust te kunnen beleven. Want als je wat wilt veranderen, moet je het soms vanuit een ander perspectief benaderen.'

Je kiest bewust voor een positieve associatie met dingen. Kunnen we dat positivisme ook inzetten bij andere maatschappelijke thema's?
'Zeker! Op dit moment ben ik bezig met de ontwikkeling van een nieuwe documentaire over de natuur, waarin ik opnieuw de nadruk leg op onze relatie met ‘niet-mensen’ zoals planten, dieren, dingen. De natuur zien we doorgaans ook als een consumptieproduct, als een decor voor de zondagmiddag. Ik wil mij hierbij verder verdiepen in hoe we de weg van de verbeelding kunnen inzetten bij maatschappelijk relevante onderwerpen zoals consumentisme (in ‘Wij de dingen’) en nu dan klimaatverandering. Het lastige bij het woord klimaatverandering is dat de verbeeldingskracht meestal meteen dichtslaat. Mensen zien alleen nog een zwarte toekomst voor zich of het zorgt voor een dagelijkse ontkenning van het probleem. Daar kun je denk ik ook anders naar kijken.'

Wat heb jij geleerd van de mensen in je documentaire?
'In eerste instantie lijken de mensen een beetje extreem in hun gedrag. Maar als je goed kijkt, kun je het ook zien als een uitvergroting van de werkelijkheid die verwarring opwekt, waardoor de kijker zich in het meest bizarre kan herkennen en het herkenbare vreemd kan zijn. Fotograaf en verzamelaar Aernout Overbeeke liet mij inzien dat ik niet alleen bepaal hoe ik mijn huis inricht, maar dat de dingen zelf ook een plek veroveren in je huis. Het is als het ware een tweerichtingsverkeer.'

Tekst gaat verder onder afbeelding

Wat raakte jou het meeste?
'Eén van de scenes in de film die het meest indruk op mij heeft gemaakt, is toen ik vroeg of Su zijn koffer waarmee hij was gevlucht, en waar al zijn spullen destijds inzaten, op zijn hoofd wilde zetten. Ik durfde dit bijna niet aan hem te vragen. Het had iets confronterends en pijnlijks toen hij half in zijn lege koffer kroop, omdat hij tijdens zijn vlucht niet meer had dan dat.'

Je hebt de docu gemaakt in het pre-corona tijdperk. Hoe heeft de pandemie nu jouw kijk op dingen beïnvloed?
'In de film vertolkt actrice Raymonde de Kuyper de ‘stem van de dingen’. Haar voice-over is gesproken vanuit het perspectief van de dingen en verbindt de verhalen. Een van de uitspraken is dat we onze dagelijkse dingen vaker zien dan onze beste vrienden. En dit werd in de coronatijd eigenlijk nog sterker. De relatie met onze spullen is in de meeste gevallen een vrij onbewuste relatie. Je weet hoe blij je bent met nieuwe schoenen en hoe moeilijk het is om dat oude koffertje van je oma weg te doen. Dingen waar een sentiment aankleeft. Maar meestal is dat gevoel onbewust. Toen we door corona opeens veel meer thuis zaten, gingen mensen massaal hun spullen opruimen en in hun huis klussen. Ze zaten er zo bovenop de hele dag, dat ze er anders naar gingen kijken.

Corona heeft ook zichtbaar gemaakt hoe groot ons aanpassingsvermogen is. Of het nu gaat om het dragen van mondkapjes of minder spullen kopen. We hebben blijkbaar een ramp of een virus nodig om ons dat te laten beseffen.'

Heb je nog een advies voor iedereen die worstelt met spullen, dingen, materialisme?
'De gemiddelde Europeaan heeft ongeveer tienduizend dingen. Ik raad iedereen aan eens naar kinderen te kijken, hoe zij met hun speelgoed omgaan. Als je klein bent, lijkt er nauwelijks een verschil te bestaan tussen hoe je met je knuffel omgaat en met je ouders. Een klein kind is net zo gehecht aan zijn lievelingsdingen als aan mensen. Ik denk dat de hoofdpersonen in mijn documentaire laten zien dat zij hun verbeelding eigenlijk nooit zijn kwijt geraakt. Dat gaat verder dan materialisme. Alsof een ding een deel van je lichaam kan worden.'

Kun jij zonder spullen?
'Ik word juist een beetje onrustig van te veel dingen om me heen. En als ik dan wat koop, doe ik er best lang mee. Mijn smaak is ook nauwelijks veranderd in de loop der tijd, dat scheelt ook. Ik woon samen met een soort ‘strandjutter’ die mooie dingen bij grofvuil graag bij ons thuis een tweede leven geeft. Dat vond ik in het begin heel vervelend maar eerlijk gezegd vind ik nu zelf ook weleens iets moois tussen de troep.'

En aan welk ding ben jij het meeste gehecht?
'Het eerste waar ik aan denk is aan mijn groene zegelring, die ik heb laten opknappen toen mijn zoon ‘m niet meer droeg. En aan een paar schijnbaar nutteloze dingen die ik al mijn hele leven meedraag. Zoals een tornmesje en een schoteltje dat ik nooit meer gebruik maar niet weg kan gooien.'