Wat inspireert Brian Elstak?

'Patta For Life' van Ebru Baskan en Rikash Gobardhan (2022)
'Filling Pieces: Bridging The Gap' van Joey Boink (2021)
'Against All Odds: The Daily Paper Story' van Gracia Witteman, Lin van den Bremer en Lotje Deelman (2023)

‘Patta, Filling Pieces en Daily Paper zijn drie Amsterdamse kledingmerken die voortkomen uit de hiphopcultuur en de kernwaarden van die cultuur meenemen in hun creatieve praktijk. Alle drie de merken hebben een ‘’documentairewaardige’’ geschiedenis, dus het is tof om te zien dat die nu ook verteld wordt.’

‘De merken worden gerund door ontzettend talentvolle mensen die trouw zijn aan hun eigen verhaal en werkwijze. Dat doen ze hand in hand, maar ook allemaal op hun eigen manier. Patta, opgericht in 2004 en de oudste van de drie, stopt elementen uit Amsterdamse en Surinaamse cultuur in de blender om een totaal eigen spin aan hun kleding te geven. Ik bedoel: iedereen kan een hoodie maken of een kledingmerk beginnen, maar de manier waarop zij in hun collecties bijvoorbeeld naar het leven en werk van Anton de Kom verwijzen is uniek.’

‘Daily Paper, opgericht in 2012, is ook een echt Amsterdams merk, maar refereert meer aan het moedercontintent, aangezien de oprichters wortels in Ethiopië, Ghana en Marokko hebben. Net als bij de guys van Patta liggen hun roots in hiphop, maar aangezien ze van een andere generatie zijn, levert dat weer heel andere kenmerken, referenties en invloeden op.’

‘Filling Pieces, opgericht in 2009, komt uit hetzelfde tijdperk als Daily Paper, maar richt zich veel meer op footwear. Daily Paper doet dat niet, dus in hun fotoshoots zie je de modellen vaak Filling Pieces-schoenen dragen. Het zijn allemaal vrienden die samen de wereld over trekken en elkaar promoten en supporten. En hoewel ze elkaar qua stijl allemaal ergens wel raken, zijn het natuurlijk ook gewoon concullega’s. Ze houden elkaar scherp, zoals Nas, Jay-Z en Pusha T dat ook binnen hun eigen vakgebied doen. Ze willen allemaal op hun eigen manier fris uit de hoek komen en doen elkaar niet snel na.’

‘Dat is dan ook het toffe aan hiphopcultuur: je weet wat dope en wack is. Je bent je eigen grootste criticus en alles wat je uitbrengt is gewikt en gewogen. Dat herken ik ook in mijn eigen werk. Het is als een skater die eindeloos door blijft oefenen totdat ‘ie z’n gewenste truc kan uitvoeren. Het gaat om discipline, een soort militaire precisie. En het is mooi om te zien dat mensen die mentaliteit uit de hiphop- en skatecultuur dan vervolgens ook meenemen naar bijvoorbeeld hun kunstpraktijk of ontwerpbureau.’

‘Helaas zijn er nog steeds nare mensen out there, die weinig verwachten van mensen met een migratieachtergrond. Die gaan we geen ammunitie geven om hun vooringenomen bullshit te onderstrepen. Er wordt doorgewerkt omdat er vaak extra stappen nodig zijn om iets te bereiken. Zonder handouts, zonder generational wealth. Het is een langere weg, maar als het dan lukt, neemt niemand dat nog van je af. Dat is earned succes en het inspireert vele gelijkgestemden.’

‘King Kai de Bies, de chef-kok uit ons kunstcollectief LFMC (Lowrey Foley McClane), heeft me deze serie aangeraden. Het gaat over een succesvolle, maar getroebleerde kok die een nieuw restaurant wil openen in Chicago. Ik heb ‘m in een paar zittingen afgekeken. Fantastisch geschreven en heel vet in beeld gebracht. Het is hard en triggering, maar tegelijkertijd inspirerend en herkenbaar voor iedereen die iets met horeca te maken heeft gehad.’

‘Vooral in het tweede seizoen hangt een heel zware sfeer. Er is geen geld, covid hangt in de lucht en je hele omgeving is sceptisch, dus waarom zou je in hemelsnaam een nieuw restaurant willen beginnen? Om nog maar niet te beginnen over de stress die het werken in een keuken met zich meebrengt én hoe makkelijk klanten dat hele proces kunnen beoordelen en bagatelliseren.’  

‘Voor mij kwam er een vloedgolf aan oude ervaringen opwellen. Veel is herkenbaar als je zelf in de horeca hebt gewerkt, triggering stuff. Ik zeg dan ook tegen mijn eigen kinderen dat het goed voor ze zou zijn om zelf ook wat ervaring in een keuken op te gaan doen, zodat ze leren dat álles een kunst is. Dat overal veel tijd, energie en liefde in zit. Don’t disrespect people that make your food.’

‘Alex O’Keeffe, een van de schrijvers van de serie, is heel prominent aanwezig in het schrijversprotest dat momenteel in de Verenigde Staten gaande is. Ik heb het heel erg met die schrijvers te doen. Het is heel gek dat je als creatieveling zo’n onmisbare schakel bent in het proces van zo’n successerie als The Bear, maar je er niet eens normaal van kan rondkomen.’ 

‘I’m A Virgo is de eerste serie van regisseur en hiphopartiest Boots Riley, die eerder de succesvolle film Sorry to Bother You maakte. Het gaat over Cootie, een jonge, zwarte reus die vanaf zijn geboorte thuis wordt gehouden. Zijn ouders homeschoolen hem en willen hem goed bewapenen voor de buitenwereld, omdat ze weten dat de wereld nog niet klaar voor hem is. Daar zit ook een parallel naar zwartheid in. De meerderheid van de mensen op aarde is van kleur, maar toch wordt er altijd gedaan alsof we de minderheid zijn. Irritant, frustrerend en onwaar. Deze serie toont onder andere wat het effect van dat outsider-gevoel op je kan hebben.’

‘De serie geeft een heel goed beeld van de gang van zaken in bepaalde communities die bijvoorbeeld bedreigd worden door gentrificatie. Het is een absurdistische comedy, maar Riley zegt wel echt goede shit. Dan zie je ook hoe geniaal popcultuur kan zijn in het bespreken van moeilijke onderwerpen op een behapbare manier. Hide the medicine in the candy.

'Een paar jaar geleden was ik onderdeel van een groep kunstenaars die de graphic novel De Neukpiet heeft gemaakt. Daarin gebeurt eigenlijk hetzelfde. Er wordt niet veel anders gezegd dan wat Kick Out Zwarte Piet al jaren aan de kaak stelt, maar omdat het satire is, kan Nederland dat blijkbaar wel hebben.’

‘De serie gaat voor mij ook heel erg over het feit dat bepaalde regels niet altijd bevordelijk zijn voor een gemeenschap omdat het simpelweg ‘de regels’ zijn. Er zit een superheldpersonage in, die zichzelf The Hero noemt, die op een soort Bruce Wayne-achtige wijze de gemeenschap probeert te beschermen, maar daarmee vaak een averechts effect bereikt.’

‘Hetzelfde geldt eigenlijk voor Batman. Die denkt dat ‘ie een held is, maar je kan het ook anders bekijken: hij beschermt de rijken en het kapitalistische systeem, maar naait ondertussen allerlei mensen die het sociaal een stuk moeilijker hebben. Daar is een ontzettend goede SNL-sketch over. Hij probeert villains als The Joker dan wel te bestrijden omdat daar een draadje los bij zou zitten, maar zelf is ‘ie ook niet helemaal barkie, want hij had al z’n geld beter in de rouwtherapie van zijn ouders kunnen stoppen. I love Batman, hoor, maar het is eigenlijk ook gewoon een oelewapper als je het zo bekijkt.’

‘Dit is een geweldige film van Romain Gavras, die vooral bekend is van zijn videoclips voor M.I.A., Justice, Jay-Z en Kanye West. Hij is de medeoprichter van het Franse filmcollectief Kourtrajmé. Dat is een hele inspirerende groep makers die ooit begonnen met het maken van gekke sketches en wilde videoclips van rappers uit de banlieus, maar na onder andere een samenwerking met de grote Franse acteur Vincent Cassel heel snel groot is geworden.’

‘Athena, Gavras’ laatste film, gaat over een jongen uit Parijs die met zijn gemeenschap in opstand komt omdat zijn piepjonge broertje door politieagenten is vermoord en niemand daar echt om lijkt te geven. Het is de zoveelste keer dat er zoiets gebeurt en de mensen uit de wijk Athena zijn het zat. Wat veel mensen niet in acht nemen, is dat velen zich helemaal niet veilig voelen bij de aanwezigheid van politie. Sterker nog: veel mensen voelen zich ónveilig zodra de politie ergens bij betrokken wordt.’

‘De film laat heel goed zien hoe makkelijk mensen tegen elkaar zijn op te zetten. Hoe een paar evil-doers ervoor kunnen zorgen dat de verhoudingen in een gehele gemeenschap ontwricht raken en op scherp worden gezet. Rellen lijkt dan nog de enige manier om je stem te laten horen.’

‘Oh, en over Vincent Cassel gesproken: die speelde natuurlijk in La Haine, watvoor velen van mijn generatie een van de beste film is die Frankrijk heeft voortgebracht. Athena is een soort geestelijk broertje van die film, een bijzondere opvolger. Vanuit een bepaald opzicht is het natuurlijk jammer dat de beste Franse films over jeugdcultuur allebei gekoppeld zijn aan rellen en onrecht, maar beide zijn ontzettend bijzonder. Athena vind ik een moderne klassieker.’

‘Deze film is op bepaalde levels eigenlijk net zo belangrijk als Jordan Peele’s Get Out. Hij is helaas een beetje lost in de sauce geraakt omdat ‘ie alleen op Netflix is verschenen en tegelijk met Barbenheimer uitkwam. Hij is grappig en absurdistisch, maar heeft zoveel scherpe dingen te zeggen over de manier waarop de zwarte gemeenschap verwaarloosd en gesaboteerd wordt door redlining, stereotypering en the powers that be. Iedereen die ‘m wél heeft gezien, vind het een rake film.’

‘Over de rijke, maar roerige geschiedenis van het Caribisch gebied. In het kader van deze serie heb ik een coverbeeld voor de VPRO Gids gemaakt. Daarop staat een Braziliaans strand waar mensen op liggen te chillen, met daarboven een soort zweem van geesten, de ancestors, wiens verhalen je eigenlijk nooit hoort. Deze serie gaat over van dat soort niet-vertelde kronieken, die het ware DNA van zo’n land of gebied tonen.’