De zomervakantie is in volle gang en nu heb je dan ein-de-lijk tijd om documentaires te kijken. Maar welke zijn nu de moeite waard? 2Doc tipt hier de 12 redactiefavorieten. Enjoy en binge!

Stuk

Stuk is het meesterwerk van Jurjen Blick. Met deze serie over het revalidatiecentrum Heliomare won hij de Zilveren Nipkowschijf. In vier delen doet hij uit de doeken hoe het is om te moeten revalideren na een heftig ongeluk, een simpele val van de trap met vreselijke gevolgen of ten gevolge van diabetes. Hij brengt revalidanten als de zestienjarige Daan, Basir, de Amerikaanse Paul en Niels krachtig en met humor in beeld.

Ook medewerkers als Monique die alles op alles zet voor haar patiënten en de betrokken revalidatiearts Willemijn hebben een prominente plek in de serie. Maar vooral leg Stuk bloot wat er gebeurt als het noodlot zomaar ineens toeslaat en je leven in een luttele seconde op z'n kop staat.

Bruce Lee and the Outlaw

Bruce Lee and the Outlaw vertelt het verhaal van het straatjongetje Nicu dat onder de straten van Boekarest woont. Ontsnapt uit een weeshuis moest hij het op de straat zien te rooien. Daar nam de zelfbenoemde koning van de onderwereld Bruce Lee hem onder zijn hoede; gaf hem onderdak in de tunnels onder Boekarest, eten, geld, maar ook de drug aurolac.

De documentaire maakt alleen al indruk om de toewijding van regisseur Joost Vandebrug. Zes jaar lang keerde hij ongeveer maandelijks terug om Nicu en de andere straatkinderen te bezoeken en te filmen. En toen Nicu doodziek bleek, bracht hij hem naar het ziekenhuis samen met de lokale engel Raluca waar werd geconstateerd dat Nicu leed aan hiv, aids en tuberculose. Vanaf dat moment is Nicu bij Raluca ingetrokken. Maar naast deze toewijding geeft de documentaire ook een inkijkje in een bestaan dat radicaal anders is dan het onze.

Nu verandert er langzaam iets

In Nu verandert er langzaam iets brengt Menna Laura Meijer de Nederlandse drang tot zelfverbetering in beeld. Het is een uitgesproken en visuele verbeelding van de hedendaagse coaching- en trainingscultuur.

Van redelijk vanilla sessies waarin wordt gezegd dat je 'in je kracht moet gaan staan' tot bizarre scènes waarin mensen met een varken moeten knuffelen of samen met een paard in de bak gaan stampen. De verscheidenheid maakt dit niet alleen een boeiend portret over de huidige tijdsgeest, maar ook een vermakelijke docu om te kijken.

In vaste, wijde camerastandpunten onderzoekt de film verschillende vormen van zelfontplooiing en cursussen voor innerlijke groei en prestatieverbetering. Het is aan de kijker om te beslissen of deze mindfulness programma’s en trainingen symbool staan voor iets groters.

Jane

Jane vertelt het buitengewone verhaal van vermaard Britse primatoloog Jane Goodall. Met een schat aan nooit eerder vertoonde beelden van haar man en bekende filmmaker Hugo van Lawick en een nieuw interview met Goodall wordt haar verhaal en dat van de chimpansees op een prachtige manier verteld. Met de chimpansees in complexe en kleurrijke bijrollen.

Regisseur Brett Morgen interviewde Goodall in Tanzania. De focus ligt op haar eerste expedities en onderzoeken in het land, op de band met haar cameraman en echtgenoot en de chimpansees waarnaar ze onderzoek deed.

Na het kijken van de film bewonder je Goodalls ontzettende doorzettingsvermogen, maar zal je ook anders naar het dierenrijk kijken. Want Goodalls chimps zijn net zo ingewikkeld, prachtig en wreed als mensen dat kunnen zijn.

Exit

Hoe ga je verder als je besluit dat je niet langer een neonazi wilt zijn? Deze vraag stelt regisseur Karin Winther, ooit zelf onderdeel van een neonazi-groepering, aan verschillende personages; how do you leave extremism behind?

Winther voert gesprekken met verschillende rechtsextremisten, maar ook met een islamitische terrorist. Al haar personages sloten zich op jonge leeftijd aan bij de extremistische bewegingen, maar naarmate ze ouder werden, begon het steeds minder logisch te lijken. Maar een extremistische organisatie verlaten, is niet zoiets als je sportlidmaatschap opzetten. Een aantal van hen moest onderduiken om kans te maken op een nieuw bestaan.

Deze film laat de menselijke beweegredenen zien achter het besluit lid te worden van een extremistische groepering en de lange weg die je moet afleggen om weer een gewoon burger te worden.

Uitzicht

Wat betekent het om je eenzaam te voelen en waarom vinden we het zo moeilijk om erover te praten? Jonge illustrator Femme ter Haar onderzoekt, bevraagt en verbeeldt het begrip eenzaamheid vanuit uiteenlopende perspectieven. Dit doet ze in haar Makers van Morgen-film Uitzicht, de film waarmee ze afstudeerde aan de HKU.

Van kinderen tot professionals; Femme bevraagt een hele uiteinlopende groep mensen over eenzaamheid, hoe dat voor hen voelt en wat voor een impact het heeft op hen leven. Dit levert een troostend portret op van een hele menselijke emotie waar we ons maar al te vaak voor schamen.

En als dat je nog niet overhaalt: ze heeft haar documentaire helemaal geanimeerd. Dit brengt een extra poëtische laag aan op wat haar personages vertellen.

Girl in Return

Wat als je niet kan aarden in je adoptiegezin? De Deense filmmaker Katrine Kjær laat door de ogen van een tienermeisje zien wat de persoonlijke gevolgen kunnen zijn van het huidige internationale adoptiesysteem.

Amy wordt op tienjarige leeftijd, samen met haar jongere zusje, uit Ethiopië geadopteerd door een Deense familie. Al snel blijkt dat ze niet kan aarden in haar nieuwe gezin, en overplaatsing naar een pleeggezin volgt. Hoewel ze een goede band heeft met haar pleegmoeder, blijft ze intens verlangen naar haar biologische moeder en haar achtergebleven oudere zus.

De zaak rondom Amy maakte ontzettend veel los in Denemarken, mede doordat het de eerste keer was dat een rechtszaak werd aangespannen om een geadopteerd kind weer terug bij de biologische ouders te krijgen.

Schapenheld

Schaapherder Stijn trekt met zijn kudde van 500 schapen dagelijks over de Brabantse heide. De schaapherder lijkt een ideaal leven te leiden: een liefhebbende vrouw, een kudde schapen en leven in de natuur zoals we ooit allemaal deden en vaak nog naar verlangen.

Maar Stijn is afhankelijk van terreineigenaren die hem en zijn kudde steeds minder vaak inhuren om hun gebied te laten begrazen. Het wordt voor hem en zijn gezin steeds moeilijker om het hoofd boven water te houden.

Docufanaat Helmut Boeijen zegt in zijn 2Doc-column Boeijen bekijkt 't het volgende over Schapenheld: 'Het is een meeslepende film die moeiteloos kan doorgaan voor een Nederlandse variant op de western. Stuurs in de verte starend en zo nu en dan trekkend aan het shaggie in z’n hand trekt hij in deze schilderachtige film onversaagd ten strijde voor het behoud van de vaderlandse heide, die nog nooit zo prachtig is vastgelegd, en zijn eigen stiel, die nochtans reddeloos verloren lijkt.'

Erwin Olaf - The Legacy

In Erwin Olaf - The Legacy van regisseur Michiel van Erp stelt Olaf zichzelf grote vragen: wat is de betekenis van zijn carrière geweest? Is zijn werk van waarde, en is dat in de toekomst ook nog zo? Is zijn kunstenaarschap van nut geweest? En daarmee zijn leven? Deze vragen lijken extra prangend doordat hij dit jaar zijn zestigste verjaardag viert en zijn gezondheid steeds verder achteruit gaat.

Daarom zet Michiel van Erp de vergankelijkheid van het leven centraal. De film gaat over de worsteling van een gevierd kunstenaar die op het toppunt van zijn roem – met pijn in zijn hart – de balans aan het opmaken is van een leven lang hard werken. En wiens oeuvre – precies op het goede moment – voor het nageslacht gewaarborgd blijft.

De film is ontzettend goed ontvangen door de Nederlandse pers. Zo schrijft de Volkskrant: 'Het is de kracht van Van Erp om elke scène een tegenkleur te geven. Met de humor van Olaf, zijn zelfrelativering, zijn felheid en zijn onverminderde drive.'

Nog één week... en dan krijg ik mijn puberteitsremmers

Deze Zapp Echt Gebeurd-aflevering toont het verhaal van Emma (12). Ze is geboren als jongen maar gaat door het leven als meisje. Als ze nu geen puberteitsremmers krijgt zal haar stem lager worden en zullen haar voeten gaan groeien. Daar moet Esmee niet aan denken! Over een week wordt ze getest en hoort ze of ze aan de remmers mag beginnen.

Het is een ontroerend portret geregisseerd door Anna Peeters van een meisje dat al op jonge leeftijd belangrijke beslissingen moet maken. Met een van de prachtigste spreekbeurt-scènes die je ooit in een kinderfilm hebt gezien.

De erfenis van een verzetsheld

Wie betaalt de prijs voor idealisme? De erfenis van een verzetsheld toont het ongeromantiseerde verhaal van verzetsheld Johannes Post door de ogen van zijn kinderen.

De idealistische Drentse boer Johannes Post redt in de oorlog honderden Joden, wordt door de nazi’s in de duinen doodgeschoten en leeft verder als een mythische oorlogsheld. Straten, scholen en een kazerne worden naar hem vernoemd. Terwijl zijn daden tot op de dag van vandaag tot mythische proporties worden verheven, blijft zijn familie met andere herinneringen achter. Wat zijn hun verwerkingsmechanismen en wat geven ze door aan de generaties erna?

Het is een documentaire die de geschiedenis induikt zonder  stoffig aan te doen. Het familiedrama wordt op een integere manier uitgewerkt en na het kijken van de documentaire zal je met een andere blik naar oorlogshelden kijken.

Van verlies kun je niet betalen

Adrie en Francien Trimpe zijn allebei in de tachtig, slecht ter been, maar werken nog elke dag in hun groentezaak. Een klein, kneuterig winkeltje in de oude binnenstad van Vlissingen. Zus Ada helpt vaak, maar als zij drie maanden naar Frankrijk gaat, spant het erom: kunnen Adrie en Francien de winkel wel aanhouden?

Geen haar op Adries hoofd denkt eraan om de winkel te verkopen. Francien zou dit wel graag willen, maar het 'winkeltje' is Adrie z'n lust en z'n leven. Zelfs nu nog, nu Adries benen helemaal zijn volgelopen met vocht en zijn hart het steeds slechter trekt, werkt hij nog 14 tot 16 uur per dag.

De documentaire volgt hen terwijl ze tot de laatste snik proberen door te vechten en werken in het winkeltje. De documentaire is vertederend, maar met momenten ook confonterend: hoe veel mag hard werken ons kosten?