Regisseur Sarah Vos over 'White Balls on Walls'

'Diverser worden? Bespreek dan juist ook de onderbuikgevoelens'

VPRO

Het Stedelijk Museum in Amsterdam wil inclusiever en diverser worden. Maar dat gaat niet zomaar. In White Balls on Walls (NTR) laat regisseur Sarah Vos (1968) zien hoe de nieuwe directeur Rein Wolfs en zijn team deze urgente en ongemakkelijke transitie aangaan. Waarom wilde regisseur Sarah Vos hier zo graag een film over maken?

‘Dit hele onderwerp is één groot ongemak'

Sarah Vos: ‘Ik hou van het Stedelijk en ging er graag naartoe. Voor mij is dat een reden om er juist geen film over te maken. Maar ik vond het een beetje gezichtsloos geworden. Toen de nieuwe directeur Rein Wolfs kwam, vroeg ik me af wat hij ging doen. In het eerste gesprek zei hij dat hij het als zijn taak zag om de overwegend mannelijke, witte canon te doorbreken. Toen hij dat zei, dacht ik: hier wil ik wel drie jaar van mijn leven aan besteden.

‘Dit hele onderwerp is één groot ongemak,’ zegt de regisseur. ‘Het gaat over verhoudingen die zich eeuwenlang hebben kunnen afspelen. En opeens moet er een grote wissel ingezet worden. Dus dat gaat helemaal niet gemakkelijk. Maar als je dat ongemak je bekruipt, dan weet je dat je goed zit. Als dat ongemak er niet is, dan komt het ook niet binnen.’ 
 

'Heel veel praten, heel veel koffies'

Hoe lukte het de regisseur om een film te maken over zo’n gevoelig onderwerp, bij een groot instituut als het Stedelijk? ‘Heel veel praten, heel veel koffies. Ik moest altijd minimaal vijf dagen van tevoren, bij elke scène opnieuw, aankondigen dat er gefilmd ging worden. Elke persoon in die scène moest telkens opnieuw toestemming geven. Op de draaidag zelf werd het ook nog een paar keer aangekondigd.’ 

Eerst was de regisseur bang dat haar personages zich te bewust van de camera zouden worden. ‘Maar later begon ik deze aanpak te waarderen. Omdat mensen dan niet overvallen kunnen worden. Het is een beladen onderwerp waarin je makkelijk iets verkeerds kan zeggen. Juist omdat zij zich zo open hebben gesteld, merk ik dat je als kijker niet in de polarisatiehoek terechtkomt.’ 

'Ik denk dat het belangrijk is dat je zelfs je onderbuikgevoelens zou moeten mogen uitspreken'

Wat leerde de maker zelf van dit filmproces? ‘Mijn eerste ontmoeting met Hoofd Onderzoek & Curatorial Practices Charl Landvreugd was overrompelend. Hij zei: ‘Ja maar Sarah, jij vindt het allemaal wel mooi hier in het Stedelijk. Maar realiseer je dat jij ook een product bent van die witte canon van Matisse, Picasso en al die werken? Jij bent daarmee opgegroeid en dat is jou geleerd.’ Zo had ik het zelf nog nooit bekeken. Dat was voor mij een eye-opener.'

Wat wil de maker meegeven aan mensen die bezig zijn met dit onderwerp? ‘Ik zou zeggen, ga de film zien en vervolgens in gesprek. Probeer daarbij je angst even te laten varen. Ik denk dat het belangrijk is dat je alles mag uitspreken, dat je zelfs je onderbuikgevoelens zou moeten mogen uitspreken. Pas dan kan er iets veranderen. Want je kan wel zeggen het moet, maar als je als bedrijf niet bij de onderbuikgevoelens komt, dan is het nog maar de vraag in hoeverre er echt iets gaat veranderen.’ 

Regie: Kim Brand
Presentatie: Ersin Kiris
Camera: Jelle Dijkstra
Montage: Frithjof Kalf
Geluid: Merijn Kramp
Productie: Casper Boon
Eindredactie: Annica Peeters

Meer documentaires van Sarah Vos