Door Stefan Kruszel

In Project X maken tien jonge regisseurs een korte film over de tien geboden van het documentairemaken. Zij reageren daarbij op regels die de makers van de IKON-documentaireserie De 10 Geboden hebben opgesteld. Marthe Naber Heuer (1988) koos voor het derde gebod: ‘Gij zult de naam van uw God niet ijdel gebruiken’.

Documentairemaakster Karin Junger maakte bij dit gebod in 2000 de documentaire God is my co-pilot (IKON, 2000). Naber Heuer vroeg Junger vervolgens een regel op te stellen waaraan documentairemakers zich volgens haar zouden moeten houden. 'Streef niet naar technische perfectie en gepolijste esthetiek' luidt haar documentairegebod. De maakster deed vervolgens precies het tegenovergestelde.

“In mijn omgeving wordt regelmatig gevloekt. Ik vloek zelf niet heel erg vaak, maar toch betrapte ik mijzelf tijdens een wedstrijd van Ajax erop van de spanning ook te vloeken”, vertelt de 26-jarige maakster. “Omdat ik ook wel ideeën had over hoe ik Ajax-supporters esthetisch mooi in beeld zou kunnen brengen, was het voor mij daarom ook snel duidelijk dat dit het onderwerp voor mijn documentaire zou worden.”

Waar Karin Junger niet houdt van het scripten van haar documentaires, heeft Marthe Naber Heuer dit voor Schelden voor je helden juist wel gedaan. Ze heeft heel goed nagedacht over hoe ze de supporters in beeld wilde brengen en welke attributen ze wilde laten zien. Volgens de maakster hoeft het streven naar technische perfectie en mooie beelden niet ten koste te gaan van de inhoud. Naber Heuer: “Er zijn genoeg documentaires die ik fantastisch vind en die bij wijze van spreken met een handycam zijn opgenomen. Maar als ik kijk naar waar mijn generatie en ook ik zelf graag naar kijk dan is dat vaak wel gepolijst en keurig afgewerkt. Dus daar neig ik in mijn werk ook naar. En zeker in deze film.”

Als fan van Ajax heeft Naber Heuer veel moeite gestoken in de voorbereiding voor de documentaire. Ze heeft enkele wedstrijden van de regerend landskampioen bezocht om de sfeer in zich op te nemen, maar ook om de hoofdpersonen voor de film te scouten. Het viel haar op dat het publiek heel divers was. “Het beeld van de Ajax-supporters als hooligans kennen we inmiddels wel. Daarom wilde ik laten zien dat het publiek in het stadion veel breder is dan de beeldvorming vaak schetst. Er zitten ook gezinnen, zakenmannen, kinderen en vrouwen." Met deze documentaire wilde ze ook de gemiddelde niet-voetbalfan de sfeer en gezelligheid die er in het stadion heerst laten proeven.

Marthe Naber Heuer wilde in deze documentaire graag een openhartig en oprecht beeld schetsen van de Ajacieden in haar documentaire. In Schelden voor je helden laat ze de supporters recht in de camera hun verhaal doen, wat de kijker het gevoel moet geven dat zij rechtstreeks worden aangesproken. Dit was voor haar een geslaagd onderzoek, vertelt ze. “Normaal kijk ik mensen van dichtbij knikkend aan, maar nu zat ik achter de camera naar de monitor te kijken en spraken zij in de camera.”

Schelden voor je helden is opgenomen in een grote studio in Amsterdam. Marthe Naber Heuer en haar crew staken veel tijd en energie in de cameravoering, de kleurcorrectie en de sounddesign. Vooral sounddesign en kleurcorrectie worden volgens haar vaak onderschat, terwijl dit heel belangrijk is. Mede dankzij deze technische en visuele aspecten heeft Naber Heuer met succes het documentairegebod van Karin Junger omgekeerd.

Marthe Naber Heuer (1988) studeerde in 2013 af aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht. Eerder maakte zij samen met Huibert van Wijk speciaal voor NPO Doc de documentaire 'Doodsimpel' (2013) waarin zij met kinderen praten over de dood naar aanleiding van een dood konijn. Daarna maakte zij de documentaire ‘Oscar’ (2013) over een goedlachse twaalfjarige jongen met het foetaal alcoholsyndroom. Op dit moment is zij bezig met diverse projecten waaronder de workshop ‘Kids & Docs’. Daarvoor mag zij een jeugddocumentaire maken van vijftien minuten die zal worden uitgezonden door een omroep. Daarnaast is ze begonnen met het schrijven van een nieuwe jeugdserie waarvan ze de naam nog niet kan noemen. Je hoort dus snel meer van deze maakster.