Terwijl Rusland de Krim binnenviel en haar macht aan de wereld toonde, vertrok Polina Medvedeva naar Rusland om vanaf de achterbank van tientallen illegale taxi’s de informele economie van haar geboorteland vast te leggen. In The Champagne Drinkers vertelt ze het verhaal van de gewone Rus, die de grenzen van de wetgeving opzoekt om te overleven.

Door Julia Kramer

“In Rusland zeggen ze wel ‘Zij die geen risico’s nemen, drinken geen champagne”, vertelt Polina Medvedeva (1989). Met een kop koffie in haar hand legt de jonge Russisch-Nederlandse documentairemaakster uit dat dit betekent dat je helemaal nergens komt als je veilig volgens de regels van de Russische staat leeft. Medvedeva: “Alleen mensen die vindingrijk zijn en risico’s durven nemen overleven. Deze zogenaamde champagne drinkers creëren met deze overlevingsstrategie een informele economie die mij mateloos fascineert.”

Identiteit
Deze fascinatie, gecombineerd met een afstudeeropdracht van het Sandberg Instituut Amsterdam, bracht Medvedeva in haar geboortestad Pskov. Dit was bepaald geen vooropgezet plan. “Ik ben opgeroeid in Rusland, maar ik voelde me nooit echt een Rus”, vertelt Medvedeva. “Ik was juist heel erg op Nederland gefocust.” Toen het Sandberg Instituut haar min of meer dwong om na te denken over haar identiteit, kwam hier verandering in. “Ik realiseerde mij dat ik terug moest gaan naar mijn jeugd om mijn altijd aanwezige interesse in informele systemen te kunnen verklaren.”

Illegale taxi’s
Zo belandde Medvedeva in de bloeiende illegale taxi- scène van Pskov, die volgens haar het toonbeeld is van een informele economie die bestaat bij de gratie van champagne drinkers. Elke tweede bewoner van deze stad is hier taxichauffeur. Niet omdat het hun echte beroep is maar omdat er langs de officiële weg simpelweg geen werk is. Er moet dus op een andere manier geld worden verdiend. “Mijn vader werkte als taxichauffeur, maar eigenlijk was hij geschiedenisleraar en ontwerper”, herinnert Medvedeva zich. “Dit maakt de chauffeurs interessant en levert mooie verhalen op."

Rauw en authentiek
Vanaf de achterbank van tientallen taxi’s legde de documentairemaakster de bijzondere overlevingsstrategieën van inventieve Russen in nood vast. Medvedeva: “Telkens als ik ergens naartoe moest, bestelde ik een taxi en vroeg ik of ik ze mocht filmen. Elke keer kwam ik weer met mooie verhalen en levenswijsheden thuis.” De authenticiteit van deze verhalen wordt onderstreept door Medvedeva’s rauwe manier van filmen. Ook sprak ze zelf alle voice-overs in, waarin ze het Russisch naar het Engels vertaalt. “In Nederland kom je hier niet snel mee weg, maar in Rusland is dit heel gebruikelijk omdat het veel goedkoper is dan ondertiteling”, legt Medvedeva uit. “Ik vond het goed passen bij de het ‘houtje-touwtje' karakter van deze wereld.”

Doorzetten
Hoewel Medvedeva creatief is en risico’s nam voor de opnames van The Champagne Drinkers - ze wist bijvoorbeeld niet zeker of ze Rusland nog zou kunnen verlaten als de oorlog met Oekraïne zou uitbreken – noemt ze zichzelf absoluut geen champagne drinker. “In de film zie je hoe een man in een enorm in elkaar gekluste auto terloops aan me vertelt hoe zijn vrouw en dochter zelfmoord hadden gepleegd en hij hen had moeten begraven”, vertelt Medvedeva onthutst. “Ik zou na zo’n gebeurtenis mijn bed niet meer uitkomen. Deze man bouwde zijn auto om tot een taxi.”

Polina Medvedeva (1989) groeide op in Rusland maar verhuisde op haar twaalfde naar Nederland. Na het behalen van haar Bachelor Grafisch Ontwerp aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht ging ze naar het Sandberg Instituut in Amsterdam, waar ze afgelopen zomer afstudeerde op de film The Champagne Drinkers. Ze is betrokken bij de One Minutes Foundation en rondt komende maand een nieuwe webdocumentaire af over Palestijnse informele economieën.